Ανταποκρινόμενος στην προτροπή του Γεν. Γραμματέα της ΠΟΠΣ να υλοποιήσουμε έναν από τους σκοπούς της εφημερίδας μας: «Ας γνωρίσουμε καλύτερα την Ελλάδα» και έχοντας την τύχη και την ευλογία να ζω στην πρώτη πρωτεύουσα της Ελλάδας, θέλω και εγώ να συμβάλλω, με την εξιστόρηση και περιγραφή μερικών – των πιο αξιόλογων – από τα ιστορικά μνημεία της πόλης μας, του Ναυπλίου, στην πραγματοποίηση αυτού του σκοπού.
Το Ναύπλιο
Το Ναύπλιο διεδραμάτισε σημαντικό ρόλο σε όλες τις φάσεις της Ελληνικής Ιστορίας. Μύθοι και θρύλοι το συνοδεύουν από την πρώτη αυγή της γέννησής του. Ιδιαίτερα κατά τους χρόνους του Μεγάλου Ξεσηκωμού και λίγο αργότερα, αναδείχθηκε πανελλήνιο κέντρο και διετέλεσε πρωτεύουσα της αναγεννόμενης Ελλάδας.
Τούτο επέβαλε τότε η ιστορική ανάγκη. Γιατί εδώ συνέκλιναν δημιουργικά μνήμες και προσδοκίες, βεβαιότητες και οραματισμοί. Η πόλη, με τα ισχυρά βενετσάνικα κάστρα και την αρχοντική της παράδοση, αποτελούσε την περίοδο εκείνη την καρδιά του Ελληνισμού.
Η μεταφορά της πρωτεύουσας αργότερα στην Αθήνα εσήμαινε την ανάγκη ενός ευρύτερου συμβόλου με καθολική προβολή και αίγλη.
Ωστόσο, το Ανάπλι διετήρησε και ύστερα την ευγένεια και τις λαμπρές του παραδόσεις.
Έτσι ευτύχησε νάχει πολλούς θαυμαστές και βάρδους από τα παλιά χρόνια. Δεν είναι μόνον οι άγνωστοι δημοτικοί τραγουδιστές, που μιλούν για το απόρθητο Παλαμήδι, τις γλυκειές αναπλιωτοπούλες και τους καημούς των φυλακισμένων, αλλά και οι αθεράπευτοι νοσταλγοί του Αναπλιού, γέννημα και θρέμμα οι περισσότεροι αυτού του τόπου, που το ύμνησαν στην πρόζα ή στην ποίηση.
Για τη γένεση της πόλεως έχομε τον ωραίο μύθο που παραδίδουν αρχαίοι συγγραφείς, όπως ο Απολλόδωρος, ο Λουκιανός, ο Στράβων κ.α. Οι αρχαίοι ήθελαν ο κτήτωρ μιας πόλεως να ανήκει στη χορεία των ημιθέων, όπως ο Ίων, ο γενάρχης των Αθηνών. Έτσι κτήτωρ του Ναυπλίου είναι ο Ναύπλιος, ο γιός του Ποσειδώνα και της Αμυμώνης, πατέρας του Οίακος, του Παλαμήδη και του Ναυσιμέδοντος.
Αλλά άς ακούσουμε το μύθο, όπως τον διηγείται π Απολλόδωρος.
Ο Ποσειδών για να τιμωρήσει τον Βασιλέα του Άργους Δαναό, ο οποίος συμπαθούσε την Αθηνά, εξήρανε τις πηγές της Αργολίδος. Τότε ο Δαναός έστειλε τις κόρες του να βρουν νερό έξω από την πόλη. Αυτές, ερευνώντας, έφτασαν ως τους αποβάθμους, που είναι στους πρόποδες του σημερινού Προφήτη Ηλία.
Μία απ’ αυτές, η Αμυμώνη, ρίχνει το βέλος της για να χτυπήσει ελάφι, αλλά αντί αυτού, χτυπάει ένα Σάτυρο που κοιμόταν.
Εκείνος, αφού ξύπνησε, όρμησε στην ωραία Αμυμώνη για να την βιάσει. Στις φωνές της φάνηκε ξαφνικά από τη θάλασσα ο Ποσειδών, πέταξε την τρίαινά του κατά του Σάτυρου, όπως συνεχίζει την αφήγηση ο Υγίνος στους μύθους του, αλλά αστόχησε.
Όταν τράβηξε την τρίαινα από τη γη, από τις τρεις τρύπες που άνοιξε, ανάβλυσε γάργαρο νερό.
Έτσι εδημιουργήθη η πηγή Αμυμώνη, που αργότερα ταυτίσθηκε με την πηγή Κάναθο, όπου, όπως μας λέει ο περιηγητής Παυσανίας, λουζόταν η Ήρα και ξανααποκτούσε την παρθενία της.
Η πηγή αυτή, κατά την παράδοση, είναι η σημερινή Γλυκειά, στην είσοδο της πόλης.
Η Αμυμώνη άρεσε στον Ποσειδώνα, που την απήγαγε στην Εύβοια και ενώθηκε μαζί της. Απ’ αυτή την ένωση γεννήθηκε ο Ναύπλιος, που έγινε ξακουστός για τη ναυτική του τέχνη.
Όταν κάποτε ο Ναύπλιος περιέπλευσε τον Αργολικό κόλπο, βγήκε στη στεριά και βρήκε την πηγή που έφερε το όνομα της μάνας του. Εκεί κοντά έκτισε την πόλη που πήρε τα’ όνομά του.
Το Μπούρτζι
Είναι το κατατεθέν Σύμβολο της πόλης του Ναυπλίου.
Αρχικά ονομαζόταν από τους ναυτικούς νησάκι του Αγίου Θεοδώρου.
Κατά την πρώτη Ενετική κυριαρχία (1389 – 1540) και συγκεκριμένα το 1473, οι Ενετοί το οχύρωσαν με πύργο όπου τοποθέτησαν πυροβόλα. Από τότε ονομάσθηκε Καστέλλι ή Μπούρτζι και αργότερα Πασσάζ – πέρασμα.
Οχυρωματικά έργα έγιναν κατά τη δεύτερη ενετική κυριαρχία (πύργος με περίβολο και προμαχώνα). Ο Μοροζίνης το κυρίευσε και πάλι το 1686 και κατέσφαξε τη φρουρά των Τούρκων.
Από το Μπούρτζι έως τον απέναντι λιμενοβραχίονα απλωνόταν τη νύχτα μια αλυσίδα που έκλεινε το λιμάνι.
Εξ αιτίας αυτού ονομαζόταν το Ανάπλι Πόρτο Κατένα, λιμάνι της αλυσίδας, στα χρόνια της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας.
Στα χρόνια της Επαναστάσεως ονομαζόταν Καστέλλι ή Θαλασσόπυργος. Η πρώτη απόπειρα για την κατάληψή του, με σχέδιο του Γάλλου φιλέλληνος Βουτιέ, απέτυχε.
Το Μπούρτζι παραδόθηκε στους Έλληνες στις 18 Ιουνίου του 1822 κατά τη δεινή πολιορκία της πόλεως.
Από τότε διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στην πολιορκία του Ναυπλίου, επειδή με τα πυροβόλα του οι Έλληνες χτυπούσαν τα φρούρια του Ίτς – Καλέ και του Παλαμηδιού.
Στο Μπούρτζι κατέφυγε για λίγο η Κυβέρνηση το 1826 κατά την εμφύλια σύγκρουση. Ως φρούριο το Μπούρτζι εχρησιμοποιόταν έως το 1865.
Έπειτα έγινε τόπος διαμονής των δημίων της καρμανιόλας, που είχε στηθεί στο Αλωνάκι του Παλαμηδιού.
Ο πρώτος δήμιος ήρθε από τη Μασσαλία, όπου κατασκευάσθηκε η καρμανιόλα, λόγω όμως της έντονης αντιπάθειας των πολιτών αναγκάσθηκε να φύγει.
Ό Ανδρέας Καρκαβίτσας, σε ένα ωραίο αφήγημα του 1892 μας περιγράφει ζωντανά το Μπούρτζι σαν την «χιλιόκαλλη σπηλιά», που έκρυβε τους τρεις δράκους: τους τρεις δήμιους, τον Σοφρά, τον Αμυραδάκη και τον Μπεκιάρη.
Ο συγγραφέας της «Λυγερής», που υπηρέτησε ως στρατιωτικός γιατρός στο Ανάπλι, μας περιγράφει τις συνήθειες των δημίων.
Ο Αργείτης Μπεκιάρης έπαιρνε μισθό 300 δραχ. το μήνα και 100 επί πλέον για κάθε καρατόμηση. Απ’ τους τελευταίους δήμιους μνημονεύεται ο Μεσσήνιος Αθανάσιος Αλεβιζόπουλος, που το κοινό τον ανάγκασε να βγάλει τη φουστανέλλα του και να ντυθεί φράγκικα. Ήταν φιλόμουσος και λιγότερο μισητός στους Ναυπλιώτες.
Από το 1930 ο χώρος στο Μπούρτζι διασκευάστηκε σε ξενοδοχείο, που λειτουργούσε έως το 1970.
Σήμερα, δυστυχώς, παραμένει έρημο και μόνο σε πλήρη εγκατάλειψη. Και όμως ένα τέτοιο μνημείο εάν είχε αξιοποιηθεί σωστά θα ήταν πηγή πλούτου για την πόλη μας.
Πολλές προτάσεις αξιοποίησής του έχουν γίνει από αρκετούς συντοπίτες μας.
Εγώ προσωπικά και το υποστηρίζω με θέρμη, επιβάλλεται η μετατροπή του σε μουσείο κέρινων ομοιωμάτων.
Τι ωραιότερο να επισκέπτεσαι το μνημείο και να βλέπεις στις αίθουσές του σκηνές από τη δίκη του Κολοκοτρώνη ή το δεσμό της Μαντώς Μαυρογένους και του Δημήτρη Υψηλάντη ή της Ψωροκώσταινας και τόσων άλλων ηρώων που συνέδεσαν το όνομά τους με την εδώ παραμονή και δράση τους.
Ελπίζω να εισακουστώ και να γίνει σε λίγο το Μπούρτζι τόπος προσκυνήματος για χιλιάδες επισκέπτες ντόπιους και ξένους.
*ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΝΑΥΠΛΙΟΥ
