Δεν έχουν τελειωμό τα αποτρόπαια και στυγερά εγκλήματα, στην Ελλάδα, στην οποία πριν αρκετά χρόνια κοιμόσουν ξένοιαστος ακόμη και στις αυλές των σπιτιών και άφηνες μέχρι και το κλειδί στην πόρτα ….
Τι οδήγησε όμως μία φιλήσυχη κοινωνία που είχε καταφέρει να ζει ήρεμα, φιλήσυχα και αρμονικά σε μία ζούγκλα ανομίας, εγκληματικότητας και φόβου;
Πολλά ζητήματα που απασχόλησαν τις κοινωνίες προηγουμένων αιώνων, απασχολούν και τις κοινωνίες του 21ου αιώνα. Από τον 18ο αιώνα λοιπόν, στην ηθική και πολιτική φιλοσοφία οι θεωρητικοί της εποχής, ασχολήθηκαν με το σοβαρό θέμα της νομιμότητας της εξουσίας πάνω στον πολίτη, την ασφάλεια και τήρηση κανόνων και έδωσαν ξεκάθαρες απαντήσεις για την κοινωνική πραγματικότητα.
Οι θεωρίες πολλές. Στη «φυσική κατάσταση» σύμφωνα με τη θεωρία του Χομπς, κυριαρχούσε ο ισχυρός και το ένστικτο της επιβίωσης , ενώ η έλλειψη των στοιχείων εκείνων που συγκροτούν την κοινωνία, οδηγούσε σε βιαιότητες και ανασφάλεια.
Ο θεωρητικός Ρουσσώ, εμπνευστής του κοινωνικού συμβολαίου είχε άλλη αντίληψη για τον άνθρωπο. Θεωρούσε πως ήταν εκ φύσεως φιλήσυχος και φιλειρηνικός και πως η ανάπτυξη κοινωνικών δομών μπορούσε να τον οδηγήσει σε ευημερία και ευζωία, χωρίς τον φόβο του θανάτου. Πρότεινε ένα κοινωνικό συμβόλαιο που θα έφερνε την ισότητα και την απελευθέρωση του ανθρώπου. Θέλησε να συμφιλιώσει τη φυσική ελευθερία με την κοινωνία και την πολιτική τάξη, ενώ στη δική του προτεινόμενη «φυσική κατάσταση», οι άνθρωποι δέχονται να παραχωρήσουν τα δικαιώματα και τις ελευθερίες τους, σε μία κυρίαρχη δύναμη, μία μορφή εξουσίας, που είναι το σύνολο των πολιτών. Πίστευε πως η δημοκρατία, είναι ο καλύτερος τρόπος για την εξασφάλιση της ευημερίας.
Τέλος ο Μοντεσκιέ, αναφέρθηκε αργότερα στη σπουδαιότητα της διάκρισης των εξουσιών, που κατοχυρώνουν την δημοκρατικότητα και ευημερία σε μία κοινωνία..
Ερχόμαστε στην Ελλάδα του σήμερα: Οι εξουσίες δυστυχώς έχουν δυσδιάκριτα όρια και αυτό οδηγεί σε απαξίωση τους θεσμούς , σε απόγνωση τους πολίτες και σε εμφάνιση πολλών παρενεργειών, με αρκετές δυσάρεστες συνέπειες.
Η εγκληματικότητα έχει φτάσει στο ζενίθ και αλλάζει πλέον επί τα χείρω την ελληνική πραγματικότητα.
Στα δελτία ειδήσεων ακούμε για σωρηδόν ανθρωποκτονίες, εκτελέσεις εν ψυχρώ, για ξεκαθαρίσματα λογαριασμών, για απαγωγές, συμμορίες που δρουν σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος, για εγκλήματα στη μέση του δρόμου, για εγκληματικότητα ανηλίκων, για απώλειες ανθρώπινων ζωών για ψύλλου πήδημα, για εκμετάλλευση ανθρώπων, για παραβατικότητα συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων που διαβιούν παρασιτικά από την λάθος επιδοματική πολιτική και παρά την εξάρτησή τους αυτή, δεν μπορούν να λειτουργήσουν μέσα σε νόμιμα πλαίσια, ακούμε για επίορκους λειτουργούς υγείας, τάξης, δικαιοσύνης κλπ, για εμφανή πλουτισμό πολιτικών ταγών, για κάθε λογής εγκληματικότητα που αφορά παράνομο πλουτισμό, για χουλιγκανισμό, για προστασίες, αυθαιρεσίες κλπ. Λειτουργοί της δικαιοσύνης και του πολιτικού κόσμου εμπλεκόμενοι σε παραβατικές συμπεριφορές, αντιμετωπίζονται με επιείκεια ή ακόμη χειρότερα και με ανοχή και κλειστά στόματα και μάτια. Οι δυσδιάκριτες αρμοδιότητες της εκτελεστικής, δικαστικής και νομοθετικής εξουσία, οι εμφανείς σχέσεις με το δημοσιογραφικό κόσμο που χωρίς δισταγμό ενίοτε παραπληροφορεί την κοινωνία, οδηγεί σε θυμό τους πολίτες που με τη σειρά τους αγνοούν νόμους και απαξιώνουν τα πάντα, συμπαρασύροντας τα πάντα στην οργή τους.
Το αίτημα από διαφόρους ταγούς, περί έντασης της αστυνόμευσης, ως μοναδικό κατασταλτικό μέτρο, φαντάζει παιδαριώδες και καλυπτικό της ανικανότητας της δημιουργίας μίας κοινωνίας με παιδεία, με αξίες, με προτεραιότητες και με σεβασμό στους Νόμους.
Η έννοια της δικαιοσύνης, κρατά δυνατή την κοινωνική συνοχή, αλλά όταν τα μέτρα της Πολιτείας στην καταπολέμηση της εγκληματικότητας, είναι μόνο ασπιρίνες και επιδερμικά και δεν είναι θεσμικά, ουσιαστικά και σαρωτικά, δεν πετυχαίνουμε τίποτα.
Σταδιακά γινόμαστε σαν την κοινωνία του Χομπς, όπου επιβιώνει όποιος έχει πιο άγρια ένστικτα και αυθαιρετεί χωρίς καμία συνέπεια.
Πώς θα είναι το 2022;
Αντί για άχρηστα ευχολόγια, τα οποία δεν ξέρω τι να τα κάνω, προβάλλω δύο χρήσιμα επιχειρήματα:
Η πανδημία έχει δοκιμάσει σοβαρά την αξιοπιστία του κράτους απέναντι στους πολίτες του. Όχι μόνο του ελληνικού, προσέξτε, το φαινόμενο είναι παγκόσμιο! Μεγάλο μέρος των πολιτών, μη εμπιστευόμενοι το κράτος, προτίμησαν να αγνοήσουν την επιστημονική κοινότητα και να δυσπιστούν στα προληπτικά μέτρα για την εξάπλωση του κοροναϊού, καβαλώντας τον συνωμοτικό και αρνητικό λαϊκισμό, για να αντιταχθούν στην εκάστοτε κυβέρνηση. Παρατηρήσαμε πρακτικά την κλασική επιχείρηση διασταυρούμενων πυρών λειτουργικά αναλφάβητων, που ξεφεύγουν από τα γεγονότα, εναντιώνονται στις Χίμαιρες και τα φαντάσματα των φοβικών τους συνδρόμων από πλήρη άγνοια, ενάντια στον ορθολογισμό που επιβάλλει η επιστημονική κοινότητα, που υιοθετεί η Πολιτεία για την προστασία των Πολιτών.
Να προσθέσουμε επίσης και τις επικοινωνιακές αστοχίες των κρατικών μηχανισμών, των τοπικών αυτονομιών και τους προσωπικισμούς διάφορων ναρκισσιστών, πρωταγωνιστών του δημόσιου βίου, παπάδες, καλλιτέχνες, δημοσιογράφους, αθλητές, δικηγορους, γιατρούς, στρατιωτικούς… που ευθύνονται για την infodemic panic zone της παραπληροφόρησης και έχουμε την εικόνα της κατάστασης πλήρους σύγχυσης κι απελπισίας που ζούμε σήμερα.
Ελπίζουμε ότι η Όμικρον θα είναι η οριστική τελική μετάλλαξη της Covid-19 και ότι σύντομα θα εξαφανιστεί σε μια ήπια ενδημική μορφή και θα καταπολεμηθεί αποτελεσματικά με φάρμακα που αναμένεται να φτάσουν την άνοιξη του 2022.
Σίγουρα δεν θα βγούμε καλύτεροι ως άνθρωποι από αυτήν την πανδημική κρίση, όπως δεν έχουμε βγει καλύτεροι από την οικονομική κρίση προηγουμένως, αλλά σίγουρα γνωρίζουμε περισσότερο τη ρευστότητα και την αστάθεια των πάντων γύρω μας, ως φύση, ως πολιτισμός και ως ανθρώπινοι θεσμοί που χρησιμοποιούμε για την επιβίωσή μας.
Το μέλλον εμφανίζεται όλο και πιο προβληματικό και οι ιδεολογικές, θρησκευτικές και πολιτικές βεβαιότητες όλο και λιγότερο σταθερές και έγκυρες. Θα χρειαζόταν περισσότερη γνώση του παρελθόντος μέσω καλύτερης παιδείας, πιο ορθολογική ικανότητα διαχείρισης του παρόντος με πλήρη υπευθυνότητα και πιο ανοιχτό μυαλό, για να σχεδιάσουμε ορθολογικά ένα μέλλον αποδεκτό από όλους. Αλλά δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος ότι υπάρχουν πολλοί ικανοί συνάνθρωποι να προσφέρουν αυτό το «περισσότερο και καλύτερο» που ζητά η ανθρωπότητα στην ταλαιπωρία που βιώνει η σημερινή ταυτότητά της!
Το 2022 ας είναι αντάξιο όσων προσπαθούν για «περισσότερα και καλύτερα από πριν».