Γιατί μόνο μέσα από εμένα όλοι.Όλα.
Διαθέτω την ηθική μου υπόσταση, μέρος ή ολόκληρη, για χάρη ευγενούς σκοπού ή την υλική μου υπόσταση μέρος ή όλη, ομοίως. Θυσιάζομαι ή κάνω θυσία. Η αρετή είναι θυσία και όχι απόλαυση, λένε οι μεγάλοι της ηθικής.
Έτσι μπορούμε να δεχθούμε και να κατανοήσουμε σήμερα την λέξη θυσία και την πράξη που ακολουθεί.
Όμως σε όλες τις γνωστές θρησκείες και όσο στον χρόνο να πάμε πίσω, θα συναντήσουμε την θυσία σαν μια από τις θεμελιώδεις πράξεις λατρείας της θεότητας. Οι άνθρωποι προσφέρουν τα ζώα του σπιτιού και τις τροφές που τους διατηρούν στη ζωή. Όλα τα προσφερόμενα “καθ΄ιερώνονται”, ανήκουν στο θεό και κανείς δεν δικαιούται να τα χρησιμοποιήσει.
Η συνήθεια αυτή, η λατρεία με θυσία, προέρχεται φαίνεται από την συναισθηματική κατάσταση την οποία γέννησε στον άνθρωπο το θαύμα της φύσης. Ο φόβος και η ευγνωμοσύνη. Ο φόβος των φυσικών καταστροφών (θεομηνίες τις λέμε σήμερα), καθώς και η άγνοια ερμηνείας τους, όπως επίσης και η πορεία προς το άγνωστο (το αύριο) είναι το πρώτο συναίσθημα και η ευγνωμοσύνη το δεύτερο ( σε ευχαριστούμε που δεν μας κατέστρεψες) δημιούργησαν την πεποίθηση πως ήταν δυνατόν να γίνουν με το θεό σύμμαχοι δια της προσφοράς των αγαθών. Ο θεός καλείται με την θυσία να συμμετέχει στο ‘’ιερό τραπέζι’’ και έτσι ο άνθρωπος που θυσιάζει επικοινωνεί με τον θεό και σχεδόν εκβιαστικά παίρνει εγγύηση της συγγνώμης και της εύνοιάς του.
Ανάλογα με τον σκοπό που επιδιώκεται ξεχωρίζονται οι θυσίες σε ευχαριστήριες, καθαρτήριες και μυστικιστικές.
Στις πρώτες οι άνθρωποι ζητούσαν την εύνοια του θεού για τις δραστηριότητές τους και τον ευχαριστούσαν για τα αγαθά που είχαν ήδη παράξει. Προσέφεραν τους πρώτους καρπούς της φετινής σοδειάς και τα πρωτότοκα ζώα. Συνήθως υπήρχε βωμός έξω του σπιτιού και την θυσία εκτελούσε ο αρχηγός της οικογένειας (οικογενειάρχης).
Όταν κάποιο άτομο ή οικογένεια ή φυλή ή η πόλη έκαναν ένα έγκλημα ή μια βαριά προσβολή προς την θεότητα, τότε γινόταν θυσία για εξαγνισμό. Καθαρτήρια θυσία. Αρκεί να γινόταν με το τελετουργικό που έπρεπε και το θύμα επιβαρυνόμενο, με όλες τις κατάρες και το θυμό του θεού που για “καθαριστούν” έπρεπε να πληρώσει με την ζωή του. Γινόταν δηλαδή ο “αποδιοπομπαίος τράγος”.
Τέλος μπορούμε να πούμε μυστικιστικές τις θυσίες που θεωρούνται ότι δίνουν στους πιστούς μύηση, σε μυστική διδασκαλία και επικοινωνία (στιγμιαία) με τους θεούς. Τέτοιες ήταν οι θυσίες των Ελευσίνιων μυστηρίων και των μυστηρίων της Σαμοθράκης στην αρχαία Ελλάδα.
Η θυσία σε όλες τις θρησκείες ήταν μια τελετή και ακολουθούσε ένα προκαθορισμένο τυπικό. Λεπτομερές και αυστηρό. Όλες οι χειρονομίες, τα λόγια πριν και μετά και όλες οι πράξεις ήταν ορισμένα εκ των προτέρων και η παραμικρή παρατυπία έφερνε την οργή του θεού και καθιστούσε την τελετή ανώφελη. Σε μερικές μάλιστα θρησκείες καθορίζονταν η ώρα, η ημέρα ο μήνας ή ο χρόνος της τελετής καθώς αν επρόκειτο περί ζώου, το είδος, η ηλικία, το φύλο ακόμη και το χρώμα αυτού.Όσο πιο περίπλοκο ήταν το τελετουργικό τόσο πιο δύσκολο ήταν να το εκτελέσει ο απλός οικογενειάρχης- επιστήμη κατέληξε – ώστε δημιουργήθηκαν ιερατικές κάστες, κλειστές και ισχυρές, που ασκούσαν εξουσία πλέον στο λαό και μόνο οι ιερείς που τις αποτελούσαν εκτελούσαν την θυσία. Προμάντευαν ακόμα και αν η θεότητα δεχόταν με ευμένεια ή όχι την θυσία.
Στην αρχαία Ελλάδα η θυσία ήταν ο κυριότερος τρόπος λατρείας του θεού. Προσέφεραν σαυτούς ζώα, βόδια αιγοπρόβατα, χοίρους (αιμακτές θυσίες) αλλά και προϊόντα, κρασί λάδι, σιτάρι, μέλι, γάλα (αναίμακτοι θυσίες). Εάν η προσφορά ήταν προς τους Ολύμπιους θεούς τότε ο λαιμός των ζώων που εσφάζοντο είχε κατεύθυνση προς τον ουρανό, ενώ αν ήταν για τους χθόνιους θεούς ή τους ήρωες ο λαιμός στρεφόταν προς την γη. Στους θεούς “άρεσε” η τσίκνα από το καιόμενο κρέας και όσα περισσότερα ήταν τα θύματα τόσο ευπρόσδεκτη ήταν η θυσία. Γνωστές οι θυσίες εκατό βοδιών ταυτοχρόνως (εκατόμβες).
Στην Ρωμαϊκή εποχή έχουμε θυσίες εξιλαστήριες (ζητούσαν συγχώρηση για κάποια ασέβεια στο θεό) θυσίες τιμητικές (ζητούσαν την εύνοια του θεού γενικώς) και τις μαντευτικές θυσίες (ζητούσαν την γνώμη – θέληση του θεού για κάποιο ζήτημα). Κύριο χαρακτηριστικό των ρωμαϊκών θυσιών ήταν καλυμμένη η κεφαλή του εκτελούντος την θυσία, ένδειξη ταπεινότητας λέει ο Βιργίλιος, δεν διαταράσσεται η ψυχή του από τις φωνές των ζώων ή ακόμα απομόνωση αυτού από τα εγκόσμια και συμμετοχή στο θείον. Μετά την σφαγή χωρίζονται οι σάρκες από τα σπλάχνα, τα οποία καιγόντουσαν, οι δε σάρκες μοιράζονταν στους ιερείς (!!!!!!!) και τους άλλους παρευρισκόμενους στην λατρεία.
Για την χριστιανική θρησκεία η θυσία αποτελούσε κύριο τρόπο λατρείας του Θεού. Ο Κάιν και ο Άβελ θυσίαζαν εκ των κτημάτων τους. Ο Νώε μετά τον κατακλυσμό προσέφερε στο Θεό “ολοκάρπωση”. Ο Αβραάμ, ο Ισαάκ, ο Ιακώβ έφτιαξαν βωμούς και θυσίαζαν. Ο Μωυσής οικοδόμησε την σκηνή του Μαρτυρίου και ο Σολομώντας το ναό στην Ιερουσαλήμ με τις θυσίες να παίζουν πρώτο ρόλο στην ιερή λατρεία. Η μαρτυρία του Χριστού στο σταυρό είναι θυσία αυτού για να σώσει τον άνθρωπο. “Ο αίρων τας αμαρτίας του κόσμου”. Ο Παύλος καλεί τον Χριστό ‘’Πασχάλιον αμνόν’’ και όπως το ζώο θυσιαζόταν έτσι και ο Χριστός θυσιάστηκε για μάς και προσέφερε το αίμα του. Και η Θεία ευχαριστία αποκαλούμενη θυσία είναι. Τα λόγια ‘’ο άρτος όν εγώ δώσω η σάρξ μου εστί’’, και το σώμα μου ‘’το υπέρ υμών κλώμενον ‘’, και το αίμα μου ‘’το περί πολλών εκχυνόμενον εις άφεσιν αμαρτιών’’, χαρακτηρίζουν την Θεία ευχαριστία θυσία.
Στα καθ΄ημάς θυσία είναι ο φόβος της απόρριψης, η αποτυχία, η απώλεια το να έχεις όσα θέλεις. Ενοχή! Πληρώνεις γι΄αυτά που πιστεύεις ότι δεν αξίζεις, δεν είναι δόσιμο ‘’δώρο’ ’αλλά ανταλλαγή. Δίνεις με όρους συναισθηματικής τιμολόγησης. (Συναισθηματική πανούκλα την είπε ο ΒΙΛΧΕΛΜ ΡΑΪΧ).
Και μια όψη της θυσίας με αρκετή δόση υποκειμενισμού και φιλοσοφικής διάθεσης.
Νόμος παγκόσμιος είναι η θυσία αρκεί να τον αναγνωρίσουμε και τότε θα μας φέρει πιο κοντά στο νόημα της ζωής. Ο αυτοπεριορισμός του σύμπαντος είναι η μεγάλη θυσία. Η λήξη της ζωής των όντων και της δικής μας ακόμα. Από αυτή λείπει ο πόνος, αντιθέτως είναι μια δημιουργία, γεμάτη χαρά και αγάπη. Σ΄αυτή την αληθινή δημιουργία, (την θυσία του ξεχωριστού μας εαυτού δηλαδή) βρίσκεται η πραγματική ευτυχία, η οποία θα μας οδηγήσει στην ένωση με το όλον, το οποίο πάλι είναι δημιουργία.
Σας χαιρετώ εις το επανιδείν…