Τα Γλυκά Κρασιά της Ελλάδας

Του Γιώργου Νικολακόπουλου*

Το γλυκό κρασί υπάρχει στην Ελλάδα από την αρχαιότητα. Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική γραμματεία οι πιο φημισμένοι οίνοι της αρχαιότητας (Θάσιος, Λέσβιος, Χίος, Μαρώνειος) ήταν γλυκείς «μελιηδείς» – γλυκοί σαν το μέλι. Στο έργο «Έργα και Ημέραι» του Ησίοδου αναφέρονται τρόποι οινοποίησης της εποχής που μοιάζουν με τις βιοδυναμικές μεθόδους του σήμερα στην συγκομιδή των σταφυλιών αλλά και όσο αφορά την γλυκύτητα, τα σταφύλια αφήνονταν στον ήλιο και στην σκιά ώστε να συμπυκνωθούν τα σάκχαρα τους πριν πατηθούν.

Σήμερα παράγονται γλυκά κρασιά στις περισσότερες οινοπαραγωγικές ζώνες της Ελλάδας με πολλές από αυτές να έχουν χαρακτηριστεί ΠΟΠ για τα κρασιά τους αυτά. Επίσης χρησιμοποιούνται πολλές ποικιλίες σταφυλιών, πιο γνωστές όμως είναι οι: Ασύρτικο, Μαυροδάφνη, Μονεμβασία και Μοσχάτο από διάφορες περιοχές.

Ας ξεκινήσουμε με την Σάμο (ΠΟΠ Μοσχάτος Σάμου) που παράγονται γλυκά κρασιά από την ποικιλία Μοσχάτο Σάμου. Εδώ έχουμε μακρά παράδοση παραγωγής γλυκού κρασιού που ξεκινά τον 18ο αιώνα ενώ το 19ο αρχίζουν οι διακρίσεις σε παγκόσμιες εκθέσεις. Σήμερα το γλυκό Μοσχάτο Σάμου είναι αναγνωρισμένο από τα κορυφαία Μοσχάτα του κόσμου. Οι αμπελώνες βρίσκονται στις πλαγιές του όρους Άμπελος και φτάνουν τα 900 μέτρα υψόμετρο. Τα κρασιά παράγονται με τρεις τρόπους και αναφέρονται ως Γλυκύς (Vin Doux), Γλυκύς φυσικός (Vin Doux Naturel) και Φυσικώς Γλυκύς (Vin Naturellement Doux) με τα τελευταία που τα σταφύλια υπερωριμάζουν και αφήνονται στον ήλιο να αφυδατωθούν να μας δίνουν τα καλύτερα αποτελέσματα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 80% της παραγωγής εξάγεται σε όλο τον κόσμο.
Από την ποικιλία Μοσχάτο που έχει πολλές παραλλαγές παράγονται αρκετά ΠΟΠ γλυκά κρασιά στη χώρα μας όπως ΠΟΠ Μοσχάτος Λήμνου, ΠΟΠ Μοσχάτος Πατρών, ΠΟΠ Μοσχάτος Ρίου, ΠΟΠ Μοσχάτος Κεφαλληνίας και ΠΟΠ Μοσχάτος Ρόδου. Σε όλες αυτές τις περιοχές παράγονται αξιόλογα γλυκά κρασιά με διάφορες από τις παραπάνω μεθόδους.

Συνεχίζουμε με την ΠΟΠ Μαυροδάφνη Πατρών, η ιστορία της Μαυροδάφνης ξεκινά από τα τέλη του 19ου αιώνα που ήρθε στην Ελλάδα ο Gustav Clauss για να ασχοληθεί με το εμπόριο σταφίδας σύντομα όμως δημιούργησε ποιοτικά κρασιά από Μαυροδάφνη αντίστοιχα με τα γλυκά κρασιά του Porto. Τα γλυκά αυτά κρασιά παράγονται ακόμη και σήμερα με προσθήκη αλκοόλης κατά την διάρκεια της ζύμωσης είτε από 100% Μαυροδάφνη ή και την προσθήκη Κορινθιακής σταφίδας και ωριμάζουν τουλάχιστον 12 μήνες σε βαρέλια 1000 λίτρων. Στη δεύτερη περίπτωση έχουμε λίγο υποδεέστερα κρασιά ενώ στη πρώτη κρασιά υψηλής ποιότητας με δυνατότητα μακράς παλαίωσης.

Μεταφερόμαστε νοτιότερα στη Λακωνία για να μιλήσουμε για τον ΠΟΠ Μονεμβασιά – Malvazia που αντλεί το όνομα του από το λιμάνι της Μονεμβασιάς. Ένα γλυκό κρασί που άρχισε να παράγεται τον 12ο αιώνα και η κυριαρχία του στις αγορές της Ευρώπης κράτησε πέντε αιώνες. Για όλο αυτό το χρονικό διάστημα ήταν το διασημότερο κρασί της Ευρώπης. Οι Βενετοί και οι Γενοάτες έμποροι λόγω της μεγάλης αποδοχής του οίνου μετάφεραν την παραγωγή του και σε άλλες κτήσεις τους όπως η Κρήτη και τα Νησιά των Κυκλάδων. Από το 2005 έως 2008 το Ινστιτούτο Οίνου μετά από πειραματικές οινοποιήσεις αναβίωσαν το γλυκό αυτό κρασί που είχε εξαφανιστεί μετά την κατάληψη της Μονεμβασιάς από τους Οθωμανούς. Το 2010 αναγνωρίστηκε ως οίνος ΠΟΠ για γλυκά κρασιά που παράγονται λιαστά σταφύλια και για οίνους λικέρ πάλι από λιαστά σταφύλια. Οι ποικιλίες που χρησιμοποιούνται είναι η Μονεμβασιά για τουλάχιστον 51% που συμπληρώνεται από τις Ασύρτικο, Κυδωνίτσα και Ασπρούδες. Το κρασί ωριμάζει τουλάχιστον 24 μήνες σε παλιά δρύινα βαρέλια.
Όπως προανέφερα οι Ενετοί και οι Γενοάτες μετέφεραν την παραγωγή του Μονεμβάσιου οίνου στις Κυκλάδες και την Κρήτη έτσι το 2011 αναγνωρίστηκε ο οίνος Malvazia Πάρος ως ΠΟΠ με την ποικιλιακή σύνδεση του κρασιού να ορίζεται από 85% Μονεμβασία και το υπόλοιπο Ασύρτικο. Κατά τον ίδιο τρόπο μεταφέρθηκαν κλήματα στην Κρήτη έτσι έχουμε γλυκά κρασιά με την ένδειξη ΠΟΠ Malvazia Χάνδακας – Candia και ΠΟΠ Malvazia Σητείας. Η μόνη διάφορα με τα άλλα δύο ΠΟΠ είναι η ποικιλιακή σύνδεση που και εδώ εκτός από την Μονεμβασία περιλαμβάνει τοπικές ποικιλίες όπως Ασύρτικο, Αθήρι, Βιδιανό, Θραψαθήρι, Λιάτικο και Μοσχάτο Σπίνας.

Ας μεταφερθούμε τώρα στο πιο γνωστό ελληνικό νησί που παράγει το πιο γνωστό γλυκό κρασί και δεν είναι άλλο από την Σαντορίνη και το Vinsanto. Πρόκειται για ένα γλυκό κρασί που σύμφωνα με έρευνες παράγεται με τον ίδιο τρόπο από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Ο τρόπος παραγωγής του είναι το λιάσιμο των σταφυλιών για 12 με 14 μέρες ώστε να αφυδατωθούν μερικώς. Υπολογίζεται πως για την παραγωγή ενός λίτρου Vinsanto χρειάζονται δέκα κιλά σταφύλια. Η ποικιλιακή σύνδεση του κρασιού αποτελείται από 51% Ασύρτικο, Αηδάνι, Αθήρι και πολλές άλλες τοπικές ποικιλίες, το σύνηθες όμως είναι το κρασί να παράγεται από 100% Ασύρτικο. Το Ασύρτικο είναι μία ποικιλία με έντονη οξύτητα η οποία είναι ευεργετική στο γλυκό κρασί. Ο ελάχιστος χρόνος παλαίωσης ορίζεται στα δύο χρόνια σε μεγάλα δρύινα συνήθως μεταχειρισμένα βαρέλια, αλλά οι περισσότεροι οινοποιοί παλαιώνουν το κρασί μεγαλύτερο χρονικό διάστημα που φτάνει και τα 20 έτη. Το Vinsanto λοιπόν είναι ένα εξαιρετικό γλυκό κρασί με πολύ μεγάλη δυνατότητα παλαίωσης που δίνει στο κρασί πολύεπίπεδη αρωματική πολυπλοκότητα.

Εκτός από τους γλυκούς οίνους που έχουν χαρακτηριστεί ΠΟΠ παράγονται και άλλα αξιόλογα κρασιά από πολλά οινοποιεία σε όλη την Ελλάδα που αξίζει να δοκιμάσετε. Πριν αρχίσω το ταξίδι μου με το κρασί και μάθω για τα κρασιά του κόσμου άκουγα ότι τα ελληνικά γλυκά κρασιά είναι τα καλύτερα του κόσμου. Σήμερα ξέρω ότι και σε άλλες χώρες παράγουν εξαιρετικά γλυκά κρασιά ίσως και λίγο καλύτερα από τα δικά μας αλλά σίγουρα τα ελληνικά γλυκά κρασιά είναι πολύ αξιόλογα και πολύ καλά για την τιμή τους (Value for Money) με τρανταχτό παράδειγμα τα κρασιά της Σάμου. Δώστε λοιπόν μία ευκαιρία στα ελληνικά γλυκά κρασιά και δεν θα χάσετε.

Σας Ευχαριστώ.

*WSET LΕVΕL3