Στα πλαίσια του 2ου Διεθνούς Συνεδρίου Σχολικής Ψυχολογίας που διοργανώθηκε από την Ελληνική Εταιρεία Σχολικής Ψυχολογίας, ο Ph.D. Ματσόπουλος Αναστάσιος του Πανεπιστήμιου Κρήτης, κορυφαίος επιστήμονας της Σχολικής Ψυχολογίας με διεθνή ακτινοβολία και πλούσιο ερευνητικό και συγγραφικό έργο, παρουσίασε τα συγκλονιστικά ευρήματα της πρόσφατης πανελλήνιας έρευνας της τετραετίας 2018 – 2022 για την ψυχοκοινωνική υγεία των εφήβων.
Το ΕΠΙΨΥ σε συνεργασία με όλους τους αρμόδιους φορείς διεξήγαγε την έρευνα με τίτλο «Πανελλήνια Έρευνα για τις Συμπεριφορές που Συνδέονται με την Υγεία των Εφήβων – μαθητών». Ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα 6.250 μαθητών από όλη την Ελλάδα ηλικίας 11, 13 και 15 ετών απάντησαν σε ερωτήσεις σχετικά με την ψυχοκοινωνική τους υγεία που αφορούν 11 δείκτες: υγεία, ικανοποίηση από τη ζωή, συναίσθημα της χαράς, εκδήλωση ψυχολογικών και σωματικών συμπτωμάτων, ψυχική ευεξία – και ένδειξη για κακή/πεσμένη διάθεση και για κίνδυνο εκδήλωσης κατάθλιψης-, μοναξιά, συναίσθημα κοινωνικής απομόνωσης, αυτεπάρκεια, άγχος, σκέψεις πρόκλησης βλάβης στον εαυτό, απόπειρες αυτοκτονίας και επίδραση της πανδημίας του COVID-19 στην ψυχική υγεία.
Σύμφωνα με τους ερευνητές τα κύρια σημεία των αποτελεσμάτων από όσα ανέφεραν οι ίδιοι οι έφηβοι θα μπορούσαν να συνοψιστούν στα παρακάτω:
► Περισσότεροι από δύο στους 5 εφήβους (41,6%) αξιολογούν την υγεία τους ως πάρα πολύ καλή και σχεδόν ένας στους 3 (32,3%) αναφέρει ότι νιώθει πολύ ικανοποιημένος από τη ζωή του.
► Οι έφηβοι που νιώθουν υποστήριξη από την οικογένεια, τους φίλους και τους εκπαιδευτικούς και εκείνοι που γυμνάζονται συχνά νιώθουν πολύ ικανοποιημένοι από τη ζωή, έχοντας σε χαμηλότερο ποσοστό εκδηλώσεις ψυχολογικών και σωματικών συμπτωμάτων σε σχέση με τους υπόλοιπους. Αντίθετα, όσοι είναι θύματα εκφοβισμού (bullying) και όσοι κάνουν προβληματική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (social media) νιώθουν λιγότερο ικανοποιημένοι από τη ζωή τους και εκδηλώνουν σε υψηλότερο ποσοστό ψυχολογικά και σωματικά συμπτώματα.
► Δύο στους 3 εφήβους (66,4%) αναφέρουν ότι συνήθως νιώθουν χαρούμενοι. Στον αντίποδα, ένα στα 13 κορίτσια (7,6%) και ένα στα 26 αγόρια (3,9%) απάντησαν ότι νιώθουν λυπημένα.
► Ένας στους 4 εφήβους (24,6%) έχει υψηλό βαθμό αυτεπάρκειας, δηλαδή βρίσκει λύσεις σε προβλήματα και καταφέρνει να κάνει αυτό που έχει αποφασίσει.
► Περισσότεροι από ένας στους 3 έχουν κακή/πεσμένη διάθεση (34,7%), ενώ ένας στους 7 (14,1%) κινδυνεύει να πάθει κατάθλιψη.
► Τρεις στους 5 εφήβους (59,6%) ανέφεραν ότι κατά το τελευταίο εξάμηνο από τη διεξαγωγή της έρευνας εκδήλωσαν τουλάχιστον 2 ψυχολογικά ή/και σωματικά συμπτώματα (πονοκέφαλο, πόνο στο στομάχι, πόνο στη μέση/πλάτη, ακεφιά, δυσθυμία, νευρικότητα, δυσκολία να αποκοιμηθούν ή/και ζαλάδα) τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα.
► Περισσότεροι από ένας στους 6 (17,1%) εφήβους αναφέρουν ότι νιώθουν μοναξιά ενώ παράλληλα χαμηλό, αλλά όχι αμελητέο ποσοστό (3,6%) αναφέρουν ότι νιώθουν απομονωμένοι.
► Περισσότεροι από δύο στους 5 (42,8%) εφήβους νιώθουν νευρικοί, αγχωμένοι και «σε ένταση» και δεν μπορούν να σταματήσουν ή να ελέγξουν την ανησυχία τους.
► Περισσότεροι από ένας στους τρεις 15χρονους μαθητές (34,1%) αναφέρουν ότι έχουν σκεφτεί, έστω και μία φορά, να βλάψουν τον εαυτό τους ενώ ένας στους επτά (13,7%) απαντούν ότι έχουν κάνει έστω και μία απόπειρα αυτοκτονίας – με έναν στους 5 εξ αυτών να έχει χρειαστεί ιατρική περίθαλψη.
► Περισσότεροι από ένας στους 3 εφήβους (36,0%) απαντούν ότι η πανδημία του COVID-19 είχε αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχική τους υγεία, δύο στους 5 (42,1%) ότι ο αντίκτυπος ήταν ουδέτερος και ένας στους 5 (21,9%) ότι ο αντίκτυπος ήταν θετικός.
Φύλο και ηλικία
Τα ευρήματα της ψυχικής υγείας και ευεξίας είναι δυσμενέστερα για τα κορίτσια και τους 15χρονους και 13χρονους εφήβους: τα κορίτσια και οι μεγαλύτεροι έφηβοι αναφέρουν σε χαμηλότερα ποσοστά υψηλή ικανοποίηση από τη ζωή και πάρα πολύ καλή υγεία ενώ, παράλληλα, σε υψηλότερα ποσοστά εκδηλώνουν ψυχολογικά και σωματικά συμπτώματα, έχουν κακή/πεσμένη διάθεση, βρίσκονται σε κίνδυνο για εκδήλωση κατάθλιψης, νιώθουν μοναξιά και απομόνωση, έχουν συμπτώματα άγχους, σκέψεις για πρόκληση βλάβης στον εαυτό τους και απόπειρες αυτοκτονίας. Η επιδείνωση των δεικτών είναι εντονότερη από την ηλικία των 11 στην ηλικία των 13 ετών.
Οικονομικό επίπεδο οικογένειας
Οι έφηβοι από οικογένειες χαμηλότερων εισοδημάτων αναφέρουν ότι έχουν σε υψηλότερο ποσοστό κακή/πεσμένη διάθεση, βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο για εκδήλωση κατάθλιψης και διαθέτουν χαμηλότερη αυτεπάρκεια σε σχέση με τους συνομηλίκους τους από οικογένειες υψηλού (και, σε κάποιες περιπτώσεις, μέσου) οικονομικού επιπέδου. […]
Διαχρονικές τάσεις
Διαχρονικά, σε σχέση με προηγούμενες έρευνες, φαίνεται ότι το 2022 συνεχίζεται η τάση επιδείνωσης της ψυχικής υγείας και ευεξίας των εφήβων που είχε αρχίσει την περίοδο 2002-2006. Για την τετραετία 2018-2022, η επιδείνωση είναι εντονότερη αναφορικά με την εκδήλωση ψυχολογικών και σωματικών συμπτωμάτων (τουλάχιστον 2, τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα), το ποσοστό των οποίων αυξάνεται από 44,0% σε 59,6%.
Τα άκρως ανησυχητικά αυτά αποτέλεσμα οφείλουν να θέσουν σε εγρήγορση την ειλικρινή συνεργασία γονιών, εκπαιδευτικών, επιστημόνων και αρμόδιων υπηρεσιών για την πρόληψη τέτοιων δυσάρεστων αναφορών και συναισθημάτων εκ μέρους των εφήβων. Και όχι να βρισκόμαστε μπροστά σε συμπληγάδες όπως αυτή τη χρονική στιγμή. Τουλάχιστον, ας υπάρξει άμεση ανταπόκριση στις απελπισμένες φωνές των εφήβων από τα πρόσωπα που βρίσκονται στο άμεσο κοινωνικό τους περίγυρο, οικογένεια, φίλοι, εκπαιδευτικοί. Η στοργή, η ενθάρρυνση, η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης, η ποιοτική διδασκαλία, η καλλιέργεια θετικού σχολικού κλίματος ας αποτελέσουν γερές βάσεις που θα αντιστρέψουν ό,τι αρνητικό άφησαν ως ίχνος τα τελευταία χρόνια.
Υ.Γ. Η Πανελλήνια Έρευνα του ΕΠΙΨΥ για τις συμπεριφορές που συνδέονται με την Υγεία των Εφήβων – μαθητών εκπονείται από το 1998 ανά 4ετία ως το εθνικό σκέλος του διεθνούς ερευνητικού προγράμματος Health Behaviour in School-aged Children (www.hbsc.org).
*Φιλόλογος, Μεταπτυχιακό «Εκπαιδευτική Ψυχολογία» και Μεταπτυχιακό «Διδασκαλία
της Ελληνικής ως Δεύτερης / Ξένης Γλώσσας»
Ακολουθήστε την Ενημέρωση Πελοποννήσου στο Facebook και στο Google News
Ειδήσεις από: Ναύπλιο – Άργος – Ερμιονίδα – Τρίπολη –Κορινθία – Αθλητικά – Άρθρα – Αποκλειστικές Έρευνες και Συνεντεύξεις.
