Με τη συμπλήρωση δεκαπέντε μηνών υπό πρωτόγνωρες κοινωνικές συνθήκες, η Ελλάδα ως “τουριστικό διαμάντι” οφείλει να αναθεωρήσει την αναπτυξιακή της Στρατηγική ώστε να εξέλθει από τα βάθη του “σκοτεινού βάλτου” που συνθέτουν οι πολυδιάστατες επιπτώσεις της επιδημίας και συνεπώς να λάμψει.
Στην ακόλουθη και άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη που ο Πρόεδρος του Τουριστικού Οργανισμού Πελοποννήσου Δρ. Κωνσταντίνος Μαρινάκος παραχώρησε στον εκδότη της “Ενημέρωσης της Περ, Πελοποννήσου” Κώστα Πρώιμο χαρτογραφούνται όλοι οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν και οι προκλήσεις που υφίστανται ενώπιον του συνόλου των Τουριστικών επιχειρήσεων τόσο της Πελοποννήσου (λόγω ιδιομορφιών που η συγκεκριμένη Περιφέρεια διατηρεί), όσο και της υπόλοιπης χώρας.
Κώστας Πρώιμος: Kύριε Καθηγητά, συμπληρώνουμε 15 μήνες πρωτοφανών υγειονομικών συνθηκών που συνοδεύονται από πρωτόκολλα τα οποία καλώς ή κακώς ενταφίασαν τον Τουρισμό και στη χώρα μας. Αυτή την εικόνα έχετε; Διαβλέπετε κάποιο ορθολογικό σχεδιασμό που να στοχεύει στην “Ανάσταση”;
Δρ. Κ. Μαρινάκος: Σε ένα διασυνδεδεμένο παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον, τα εθνικά lockdowns και η κατά διαστήματα παύση των περισσότερων οικονομικών δραστηριοτήτων, ήταν σίγουρο ότι θα επηρέαζαν σημαντικά και τομείς, όπως ο τουρισμός, που συνδέονται άρρηκτα με την μετακίνηση ανθρώπων από τόπο σε τόπο.
Καθώς η τουριστική περίοδος για το 2020 έχει ολοκληρωθεί, τα στοιχεία που έχουμε μέσω πρόσφατων μελετών (EY Ελλάδος, 2020 ΙNSETE, 2021, ELSTAT, 2021), τεκμηριώνουν απόλυτα τον ισχυρισμό σας ότι πράγματι ενταφιάστηκε ο Τουρισμός στην χώρα μας όλο αυτό το διάστημα των 15 μηνών πανδημίας: ενδεικτικά: μειωμένες κατά 78%, σε σχέση με το 2019, εμφανίζονται οι τουριστικές εισπράξεις του εννεαμήνου (Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου) του 2020, γεγονός που από μόνο του αποτυπώνει το μεγάλο αντίκτυπο της πανδημίας στον ελληνικό τουρισμό. Παράλληλα, η διεθνής επιβατική κίνηση στα ελληνικά αεροδρόμια, επίσης παρουσιάζει μείωση κατά 70%, τους πρώτους εννέα μήνες του 2020 (INSETE, 2020), o δείκτης απασχόλησης στον κλάδο του τουρισμού, σημείωσε πτώση 35,9% κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2020 (σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο του 2019), ενώ οι μισθοί και οι αποδοχές στον κλάδο μειώθηκαν κατά 69,7%.Οι επιδόσεις των ελληνικών ξενοδοχειακών μονάδων, μοιραία ακολούθησαν τις τάσεις που καταγράφηκαν στην Ευρώπη, αλλά και παγκοσμίως δηλαδή το μέσο ποσοστό πληρότητας κατά το κρίσιμο τρίμηνο Ιουλίου – Σεπτεμβρίου 2020, διαμορφώθηκε στο 23% (από 71% το αντίστοιχο διάστημα του 2019). Αντίστοιχη κάμψη σημείωσαν και οι υπόλοιποι βασικοί δείκτες, όπως η μέση ημερήσια χρέωση (average daily rate – ADR) και τα έσοδα ανά διαθέσιμο δωμάτιο (revenue per available room – RevPAR).
Παρόλα αυτά η Πελοπόννησος εξαιτίας του γεγονότος ότι παραδοσιακά έχει έναν υψηλό βαθμό εξάρτησης από την εγχώριο αγορά (Έλληνες), σε συνθήκες πανδημίας, ευνοήθηκε σε σχέση με προορισμούς που εξαρτώνται αποκλειστικά από εισερχόμενους τουρίστες, για περιορισμένο βέβαια χρονικό διάστημα (αυστηρώς για το δίμηνο Ιούλιου – Αυγούστου) κατά το οποίο υπήρξαν ικανοποιητικές πληρότητες σε όσα ξενοδοχεία αποφάσισαν να λειτουργήσουν κατά την περυσινή σεζόν (περίπου το 60%), αλλά και αυτή η ευνοϊκή συνθήκη δεν στάθηκε ικανή να αντισταθμίσει τις σημαντικές απώλειες που υπέστη ο κλάδος λόγω της πανδημίας.
Κώστας Πρώιμος: Ωστόσο, η Περιφέρεια Πελοποννήσου που, συγκαταλέγεται στις εμβληματικές τουριστικές περιοχές εκτιμάτε ότι εν τέλει θα διασωθεί από την λαίλαπα της επιδημίας και των διαφαινόμενων επιπτώσεων της;
Δρ.Κ. Μαρινάκος: Το πλήγμα που έχει δεχτεί ο τουρισμός σε όλη τη χώρα είναι πολύ ισχυρό και από αυτή την δεινή κατάσταση δεν μπορεί να εξαιρεθεί ούτε η Πελοπόννησος. Σύμφωνα με προβλέψεις διεθνών αλλά και εγχώριων φορέων και οργανισμών, ακόμα και με το πιο αισιόδοξο σενάριο, η πλήρης ανάκαμψη του ελληνικού τουρισμού στα επίπεδα του 2019, υπό κανονικές συνθήκες και με δεδομένο ότι δεν θα έχουμε κάποιο άλλο απρόσμενο γεγονός, δε θα πρέπει να αναμένεται πριν το 2023.
Μετά από μια βαθιά πανδημική κρίση, είναι πολύ δύσκολο η αγορά να επανέλθει σε πλήρη κανονικότητα, διότι είναι πολύ αυξημένη η πιθανότητα κάποια χαρακτηριστικά της ζήτησης και της προσφοράς να μην επιστρέψουν στην πρότερη (προ πανδημίας) κατάσταση, εφόσον τμήματα του οικονομικού συστήματος είναι πιθανό να έχουν αλλάξει. Για το λόγο αυτό οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις καλούνται για ένα χρονικό διάστημα ενός – δυο ετών, μετά από αυτή την βαθιά πανδημική κρίση, να ακολουθήσουν μια «στρατηγική προσαρμογής – ετοιμότητας».
Στην παρούσα φάση οι τουριστικές επιχειρήσεις καλούνται να επαναξιολογήσουν το προϊοντικό χαρτοφυλακιό τους, και να αναθεωρήσουν τις προτεραιότητες των στρατηγικών marketing που έχουν θέσει επανεξετάζοντας τόσο τους εμπορικούς τους στόχους όσο και τα target groups στα οποία θα πρέπει να απευθυνθούν.
Ειδικότερα για την Πελοπόννησο, βάσει των νέων συνθηκών και τάσεων ταξιδιού, η «στρατηγική επανεκκίνησης» τόσο των επιχειρήσεων όσο και των φορέων, λόγω της διστακτικότητας, που παρατηρείται τουλάχιστον αυτή τη στιγμή, σε πολλές χώρες – πηγές τουριστών για τη χώρα μας (Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Γαλλία, Η.Π.Α. κ.α.) οι οποίες αποτελούν παραδοσιακά και του μεγάλους «πελάτες» μας, θα πρέπει να έχει σαφή προσανατολισμό προς δύο target groups:
α) τον εγχώριο τουρισμό (Έλληνες) από κοντινές περιοχές, με ειδικές προσφορές, ελκυστικά και ευέλικτα πακέτα διαμονής εφόσον δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο τοπικός τουρίστας οδηγείται περισσότερο από την επιθυμία για ελεύθερο χρόνο παρά από ενδιαφέρον να ανακαλύψει την περιοχή, έχει μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση προσανατολισμένη προς μια σωστή ισορροπία ποιότητας – τιμής, και είναι σε θέση να διαχειριστεί τον χρόνο του με μεγαλύτερη ευελιξία.
β) την ενθάρρυνση προσέλκυσης «πιστών» (τακτικών) εισερχόμενων τουριστών, που αντιπροσωπεύουν επίσης έναν σημαντικό πόρο για την Πελοπόννησο, καθώς αυτή η κατηγορία τουριστών έχουν μεγαλύτερη προθυμία να ξεπεράσουν τις προκαταλήψεις (σε θέματα υγείας) που έχουν προκύψει κατά τη διάρκεια της πανδημίας για τον προορισμό που ήδη γνωρίζουν και έχουν βιώσει.
Κώστας Πρώιμος: Πέρυσι πολύ σωστά, είχατε επισημάνει ότι η επελαύνουσα επιδημία θα μπορούσε να αποτελέσει αιτία και αφορμή για μια διαφορετική προσέγγιση στα εγχώρια Τουριστικά δρώμενα και προφανώς υπό έναν αυστηρό και συστηματικό προηγμένης φιλοσοφίας σχεδιασμό να αποδώσει εν τέλει την αντικειμενική αξία στο “διαμάντι” που λέγεται Ελλάδα. Ταυτόχρονα “κρούσατε τον κώδωνα” του κινδύνου τονίζοντας πως εάν δεν ληφθούν μέτρα και (να το θέσω απλοϊκά) δεν σοβαρευτούμε, τότε η κυρίαρχη δυστοπία θα οδηγήσει στο φθηνό ξεπούλημα του πολύτιμου λίθου μας, δηλαδή του τουρισμού και των προϊόντων αυτού. Που βρισκόμαστε σήμερα;
Δρ. Κ. Μαρινάκος: Το είχαμε επισημάνει ήδη από πέρυσι και σταδιακά φαίνεται να επιβεβαιώνονται οι φόβοι μας. Μετά μάλιστα από την βαθιά κρίση της παρούσας πανδημίας οι διαδικασίες έντονης μεταβολής των χαρακτηριστικών της τουριστικής ζήτησης και των τάσεων του ταξιδιού επιταχύνθηκαν. Παράλληλα όμως επιταχύνθηκαν και οι δυσκολίες (κυρίως λόγω έλλειψης ρευστότητας) των μικρών και πολύ μικρών (κατά κύριο λόγο) επιχειρήσεων που αντιπροσωπεύουν και την συντριπτική πλειοψηφία των ξενοδοχείων στον τόπο μας.
Παρατηρείται μια έντονη τάση για μεμονωμένους ταξιδιώτες που αναζητούν συνειδητά γνήσιες, αυθεντικές εμπειρίες. Φαίνεται μια τάση για λιγότερες διακοπές εκτός της χώρας μόνιμης κατοικίας, οι οποίες όμως θα έχουν πολύ πιο έντονο το στοιχείο της βιωματικής, ποιοτικής εμπειρίας, φιλικές προς το περιβάλλον και πολλές δραστηριότητες σε ανοικτούς (υπαίθριους) χώρους μειωμένου συνωστισμού. Αυτές οι τάσεις αποτελούν παράλληλα μια «χρυσή» ευκαιρία για την Πελοπόννησο που διαθέτει όλους τους αναγκαίους πρωταρχικούς τουριστικούς πόρους για να αναπτύξει «προϊόντα» που να ανταποκρίνονται σε αυτές, που διαθέτει όμως σε μη οργανωμένη βάση και δίχως όλες εκείνες τις υποδομές και ανωδομές που απαιτούνται για την υποστήριξή τους.
Επιπλέον σε όλες αυτές τις ραγδαίες μεταβολές της ζήτησης καλείται να ανταποκριθεί η τουριστική προσφορά, στο σύνολό της, μέσω ενός αναγκαίου ψηφιακού μετασχηματισμού στα καταλύματα, στις μεταφορές, στην εστίαση και σε όλες τις συμπληρωματικές υπηρεσίες που θα εστιάζει σε οτιδήποτε μπορεί να εξοικονομήσει χρόνο, σκοπό, και υγειονομική ασφάλεια στον ταξιδιώτη – καταναλωτή. Αν δεν ανταποκριθούμε σε αυτή τη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται, με γρήγορα αντανακλαστικά, τότε ναι για την Πελοπόννησο ελλοχεύει ο κίνδυνος και λόγω περιορισμού ρευστότητας και αδυναμίας ανεύρεσης πόρων, ένας αξιόλογος αριθμός Μικρών και Μεσαίων Επιχειρήσεων να βγει από την αγορά ή/και μέσω συγχωνεύσεων, εξαγορών να προσχωρήσει σε απρόσωπα και αγνώστου προελεύσεως επενδυτικά funds.
Κώστας Πρώιμος: Με τις τελευταίες δυσμενείς εξελίξεις στη Μέση Ανατολή ανησυχείτε; Έχετε αντιληφθεί σημάδια που να προοιωνίζουν ένα απρόβλεπτο καλοκαίρι για τη χώρα μας;
Δρ. Κωνσταντίνος Μαρινάκος: Οι δυσμενείς εξελίξεις στη Μέση Ανατολή δημιουργούν ένα έντονο προβληματισμό που φυσικά στο βαθμό που πιθανολογείται να υπάρξει μια διεθνής εμπλοκή αυτό θα μπορούσε να επιβαρύνει περαιτέρω την τουριστική κίνηση και στη χώρα μας. Ωστόσο θεωρώ ότι στις άμεσες προτεραιότητες μας είναι η ορθή και αποτελεσματική διαχείριση της τρέχουσας πανδημικής κρίσης, εάν θέλουμε έστω και σταδιακά να επανέλθουμε σε μια κανονικότητα ως κοινωνία και ως αγορά. Η εμφάνιση και το μέγεθος τέτοιων κρίσεων όπως αυτή της πανδημίας Covid-19 είναι συχνά απρόβλεπτες και για το λόγο αυτό παραμένει πάντα πιθανό να προκύψει κάποια κρίση οποιαδήποτε στιγμή. Υπό το πρίσμα μιας τέτοιας εκδοχής, οι διαχειριστές και τα διευθυντικά στελέχη των τουριστικών επιχειρήσεων αλλά και οι αρμόδιοι με την τουριστική ανάπτυξη εμπλεκόμενοι φορείς, πρέπει πάντα να βρίσκονται σε ετοιμότητα και να αναπτύξουν έναν αποτελεσματικό τρόπο πρόβλεψης (πρόληψης) ανάλογων κινδύνων.
Προς αυτή την κατεύθυνση απαιτείται πολύ καλός συντονισμός μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων (stakeholders) φορέων και κυρίως μια διαφορετική αντίληψη στην στρατηγική διαχείρισης κρίσεων Αν τολμήσουμε το διαφορετικό ένα είναι βέβαιο: ότι θα μας αποδώσει πολλαπλά στο μέλλον.
*Πρόεδρος Τουριστικού Οργανισμού Πελοποννήσου
Επικ. Καθηγητής Παν/μίου Δυτικής Αττικής
Ακολουθήστε την Ενημέρωση Πελοποννήσου στο Facebook και στο Google News
Ειδήσεις από: Ναύπλιο – Άργος – Ερμιονίδα – Τρίπολη –Κορινθία – Αθλητικά – Άρθρα – Αποκλειστικές Έρευνες και Συνεντεύξεις.
