Αναρωτιόμαστε γιατί μερικοί έφηβοι πίνουν χωρίς μέτρο; Ειδικότερα, κατά τη διάρκεια του ελληνικού καλοκαιριού στα πολυσύχναστα νησιά γινόμαστε μάρτυρες σκηνών όπου όχι μόνο φοιτητές αλλά και μαθητές γυμνασίων και λυκείων επιδίδονται σε υπερκατανάλωση αλκοόλ μέσα σε ξέφρενους ρυθμούς διασκέδασης. Δεν είναι λίγες οι φορές που η νεανική μέθη για έντονη ζωή καταλήγει σε ενοχλήσεις, εξυβρίσεις, ταπεινώσεις, παρενοχλήσεις και… δυστυχώς… ακόμη και σε θανάτους.
Η αναπτυξιακή ψυχολογία έχει διεισδύσει στα ενδόμυχα της ψυχής του εφήβου. Ο «εφηβικός εγωκεντρισμός» κάνει τον εαυτό του επίκεντρο του κόσμου. Έτσι, διαμορφώνεται ο «προσωπικός μύθος», δηλαδή το συναίσθημα ότι είναι μοναδικός. Νιώθει άτρωτος ακόμη και απέναντι σε επικίνδυνες καταστάσεις. Η κατάχρηση αλκοόλ, το κάπνισμα, η χρήση ουσιών, τα νοσήματα που μεταδίδονται με τη σεξουαλική επαφή κατατάσσονται ανάμεσα στους κυριότερους κινδύνους αυτής της ηλικίας.
Μακροχρόνιες έρευνες παγκοσμίως σε χιλιάδες μαθητές αποκάλυψαν τα αίτια της υιοθέτησης της συνήθειας της χρήσης του αλκοόλ. Στα αγόρια παίζουν ρόλο διάφοροι ανεπιβεβαίωτοι γενετικοί παράγοντες. Γενικότερα όμως, και στα δύο φύλα το οικογενειακό ιστορικό στη χρήση αλκοόλ, οι ισχυροί δεσμοί με τους συνομηλίκους, η χαλαρή επίβλεψη των γονιών, οι χαλαροί δεσμοί ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας, η απουσία ορίων και κανόνων, η κατάθλιψη και οι διαταραχές συμπεριφοράς μπορεί να οδηγήσουν σε χρήση και εθισμό των εφήβων στα οινοπνευματώδη. Οι έφηβοι επιδιώκουν να εκτονωθούν αναζητώντας ικανοποίηση μακριά από πιεστικές καταστάσεις και δραματικά βιώματα. Συνήθως αναζητούν τη μείωση του άγχους και τη χαλάρωση των αναστολών. Ωστόσο, δεν τους περνάει από το μυαλό ότι… ακόμη και μια απλή δοκιμή μπορεί να καταλήξει σε εξάρτηση…
Το πιο ανησυχητικό γεγονός είναι ότι η έναρξη κατανάλωσης αλκοόλ έχει κατέβει στην ηλικία των 12 ετών! Τα αγόρια είναι πιο επιρρεπή στην κατάχρηση ουσιών από τα κορίτσια. Τα κορίτσια αρχίζουν το ποτό σε μεγαλύτερη ηλικία από τα αγόρια αλλά καταναλώνουν λιγότερες ποσότητες. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι όσο νωρίτερα ο έφηβος αρχίζει τη χρήση οποιασδήποτε ουσίας τόσο πιθανότερα θα φτάσει στην κατάχρηση. Αν φτάσει στο σημείο να εξαρτάται ψυχολογικά και σωματικά από το αλκοόλ, θα το αναζητά επίμονα. Δεν θα μπορεί να λειτουργήσει χωρίς αυτό. Το νευρικό του σύστημα θα διαταράσσεται. Θα παύει να νιώθει ευχαρίστηση όταν πίνει. Τότε δεν θα αντιλαμβάνεται φυσιολογικά την καθημερινότητα. Αλλά ας μην πανικοβαλλόμαστε μπροστά στον κίνδυνο!
Ας δούμε τα ανησυχητικά σημάδια εξάρτησης του εφήβου από το αλκοόλ: συζητάει συνεχώς για το αλκοόλ, κάνει συλλογή κουτιών μπύρας, έχει δυσκολία συγκέντρωσης, κόκκινα μάτια, διεσταλμένη την κόρη των ματιών, αδιαφορεί για θέματα υγιεινής, οι σχολικοί βαθμοί πέφτουν απότομα, κάνει περισσότερες απουσίες, προσέρχεται καθυστερημένος στο σχολείο, συμπεριφέρεται με εχθρικότητα, μυστικότητα, ανεντιμότητα, χάνει την ενέργεια και την αυτοπειθαρχία του, αλλάζει φίλους.
Πώς αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά αυτός ο κίνδυνος; Η σύγχρονη ψυχολογία προτείνει προγράμματα πρόληψης στη χρήση ουσιών. Ο έφηβος μπορεί να διδαχθεί πώς να αποφεύγει την πίεση της παρέας να πιεί. Πολύ σημαντικά είναι τα παιχνίδια ρόλων με μηνύματα άρνησης χρήσης οινοπνεύματος. Οι παρεμβάσεις αυτές μπορούν να γίνονται σε επίπεδο ατομικό, σχολείου, οικογένειας και κοινότητας.
Πρώτα από όλα όμως, γονείς, δάσκαλοι, σχολικοί σύμβουλοι και ψυχολόγοι ας αναπτύξουμε σταθερές και υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις με τους νέους ως ομπρέλα προστασίας από τους κινδύνους του αλκοόλ.
Σταυρούλα K. Γιαννουλοπούλου – Φιλόλογος,
Μεταπτυχιακό «Εκπαιδευτική Ψυχολογία»
και Μεταπτυχιακό «Διδασκαλία της Ελληνικής ως Δεύτερης/Ξένης Γλώσσας»
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Feldman, R.S., 2011. Εξελικτική Ψυχολογία: Δια βίου ανάπτυξη.(Επιμ. Η. Μπεζεβέγκης). Εκδόσεις Gutenberg – Γιώργος & Κώστας Δαρδανός.
Τσούνης, Α. (2013). Ο Ρόλος της Οικογένειας στην Εγκατάσταση της Ουσιοεξάρτησης: μια Απόπειρα Διερεύνησης της Σχέσης. Εγκέφαλος, 50(4), 109–113.
Ακολουθήστε την Ενημέρωση Πελοποννήσου στο Facebook και στο Google News
Ειδήσεις από: Ναύπλιο – Άργος – Ερμιονίδα – Τρίπολη –Κορινθία – Αθλητικά – Άρθρα – Αποκλειστικές Έρευνες και Συνεντεύξεις.
