…Διάσχισε βόρεια τον νομό Ιωαννίνων, ακολούθησε τις οροσειρές της Πίνδου προς Αλβανία, σκαρφάλωσε στο Μιτσικέλι, στην Γκραμπάλα και στην Γκαμήλα, στην Νεμέρτσικα και φτάσε στην Τρεμπεσίνα στο θρυλικό Ύψωμα «731» στα είκοσι χιλιόμετρα από την Κλεισούρα…
Βίωσε το προνόμιο να συναναστραφείς τους εναπομείναντες κατοίκους της μαρτυρικής και πονεμένης Βορείου Ηπείρου. Όχι μόνο τις μέρες της επετείου του «ΟΧΙ» του 1940 αλλά και όλες τις μέρες του χρόνου θα αφουγκραστείς να βγαίνει από τα χείλη τους ο βαρύς απόηχος των ηρωικών αγώνων των παλληκαριών μεταξύ των Υψωμάτων «731» και «717». Η αυταπάρνηση και η αυτοθυσία αυτών των ηρωικών μορφών για την υπεράσπιση της πατρίδας έχει πολλάκις περιγραφεί και υμνηθεί. Ίσως για έναν επιπλέον λόγο, επειδή δύνανται να ταυτιστούν με τις αρετές των Aρχαίων Eλλήνων Πεσόντων στον «Επιτάφιο του Περικλή» του Θουκυδίδη.
Κατά την Εποποιία του 1940 το Ύψωμα «731» στάθηκε παγκόσμιο ορόσημο θριάμβου του αγωνιστικού πνεύματος και της ψυχικής αντοχής κατά της ισχύος των όπλων. Λόφος του Γολγοθά, νέες Θερμοπύλες, Τιτανομαχία αποτελούν μερικές μετωνυμίες με τις οποίες ιστορικοί και στρατιωτικοί αποκάλεσαν την άνιση μάχη μεταξύ του όγκου του πολεμικού εξοπλισμού της 11ης στρατιάς των Ιταλών και της δύναμης του δίκιου και της θέλησης για αντίσταση. Πράγματι, οι δύσβατοι ορεινοί όγκοι της περιοχής, οι απότομες βαθιές χαράδρες, καθώς και οι μαίανδροι που σχημάτιζαν τα παγωμένα ύδατα του Αώου καθιστούσαν τη διέλευση από τη στενωπό της Κλεισούρας δυσχερέστατη τόσο για μηχανικά μέσα όσο και για πεζά στρατεύματα.
Πώς αμυνόταν ο ελληνικός στρατός στο «731»; Αυτόπτες μάρτυρες, απλοί στρατιώτες αλλά και υψηλόβαθμοι στρατιωτικοί αναφέρουν στα απομνημονεύματά τους ότι με περισσή προθυμία και αυταπάρνηση υπάκουαν σε διαταγές όπως «επί των θέσεών σας θα αμυνθείτε μέχρις εσχάτων». Μάχες στα χαρακώματα, αιφνιδιαστικές βολές από κοντινή απόσταση, χειροβομβίδες, λόγχες… Αγώνας νυχθημερόν με μόνη παρηγοριά τσιγάρο και κονιάκ… Τη νύχτα κατασκεύαζαν συρματοπλέγματα υπό το άγρυπνο βλέμμα των Διοικητών των Ταγμάτων. Φωνές από τη σάλπιγγα «προχωρείτε» και η ιαχή «αέρα» αναχαίτισαν τα «Avanti» ακόμη και του ίδιου του ανιψιού του Ιταλού Βασιλέως, Πρίγκηπος της Πάρμας.
Μεταξύ της 9ης και 14ης Μαρτίου 1941 εκδηλώθηκε η λεγόμενη «Εαρινή Επίθεση» των Ιταλών (Primavera) στο Ύψωμα «731». Τα ξημερώματα της 9ης Μαρτίου ο Μουσολίνι παρακολουθούσε από το παρατηρητήριο τις αλλεπάλληλες ρίψεις των τετρακοσίων πολυβόλων παντός διαμετρήματος, των εκατοντάδων όλμων, των υπερτετρακοσίων αεροσκαφών. Αυτή η βίαιη θανατηφόρα βροχή από ατσάλι και αίμα ήταν ένας αδιάψευστος μάρτυρας για το πώς το ανθρώπινο ον μετατρέπεται σε κυνικό ζώο που σκορπά καταστροφή, πένθος και δυστυχία. Απέναντί του ο Έλληνας στρατηγός Βραχνός της 1ης Μεραρχίας στο δικό του παρατηρητήριο. Οι Έλληνες κατέρριπταν εχθρικά αεροσκάφη, κρύβονταν σε «αλεποφωλέας» δηλαδή μικρά αυτοσχέδια σπήλαια… Γεμάτοι αυτοπεποίθηση παρακολουθούσαν τον αντίπαλο και έκαναν εφόδους με απαράμιλλο σθένος.
Την 1η μέρα της επίθεσης, Κυριακή της Ορθοδοξίας, μέσα σε δυο ώρες το Ύψωμα «731» με την πλούσια βλάστηση έγινε κρανίου τόπος! Όλες οι μαρτυρίες μιλούν για κόλαση πυρός. Καταστράφηκαν χαρακώματα, τηλεφώνα και πολυβόλα. Ο ίδιος ο εχθρός ομολόγησε ότι τα πρόχειρα οχυρωματικά έργα των Ελλήνων φανέρωναν τη μεγάλη επιτηδειότητα του σώματος του Μηχανικού. Τη 2η μέρα έντονη βροχή, ομίχλη και ρίψεις εκατομμυρίων προκηρύξεων των ιταλικών αεροπλάνων προσπαθούσαν να κάμψουν το ηθικό των Ελλήνων. Την 3η μέρα μάγειροι, ημιονηγοί και οπλίτες του ελληνικού στρατού μάχονταν σύσσωμοι. Συνελήφθησαν 501 αιχμάλωτοι, 20 αξιωματικοί και 3 ταγματάρχες του Μουσολίνι. Την 4η μέρα 2.364 βλήματα του Κετσέα απέκρουσαν 20 ιταλικά τάγματα.
Τις επόμενες νύχτες το κροτάλισμα των εχθρικών πολυβόλων τρυπά τα αυτιά ενώ οι εκρήξεις των οβίδων φωτίζουν τους εισβολείς…
Η ανθρωποσφαγή καταλήγει σε λίμνες αίματος… Θηριώδεις έφοδοι, ιαχές και γρυλλισμοί εμπειροπόλεμων ανδρών προκαλούν τον τρόμο στον εχθρό ο οποίος την 6η μέρα υποχωρεί συντετριμμένος. Ανθρώπινες σοροί σκεπάζουν τη γη μεταξύ των Υψωμάτων «731» και «717»….
Την 8η, 9η και 10η μέρα επικρατεί ηρεμία και η 1η Μεραρχία αντικαθίσταται από την XVII. Ωστόσο τα ιταλικά άρματα θα δοκιμάσουν και πάλι την ανθεκτικότητα της Ελληνικής Ψυχής βάλλοντας το Ύψωμα 731 προς κάθε κατεύθυνση… Την 13η μέρα τα σιδερένια άρματα είχαν νικηθεί από τη δύναμη των ψυχών και των σωμάτων… Τότε, ο Μουσολίνι αποχωρεί για τη Ρώμη νιώθοντας βαθύτατη περιφρόνηση για τους στρατηγούς του.
Στο Ύψωμα 731, τόπο μαρτυρίου και λύτρωσης, πολέμησαν δυο κορυφαίοι λογοτέχνες και ακαδημαϊκοί. Ως αυτόπτες μάρτυρες μάς άφησαν παρακαταθήκη ολοζώντανες αφηγήσεις. Ο Νικηφόρος Βρεττάκος (1912-1991) μπροστά στο αποτρόπαιο θέαμα των πρώτων φορείων, περιγράφει «…πρόσωπα σταφιδωμένα από το κρύο, μέσα στον καπνό, τη σκόνη και το αίμα». Αναφέρει συγκινητικές σκηνές ομοψυχίας μπροστά στους αμέτρητους νεκρούς. Ο Άγγελος Τερζάκης (1907-1979) περιγράφει με μελανά χρώματα την έβδομη επίθεση των Ιταλών στις 10 Μαρτίου 1941: oι πρωινοί επίμονοι βομβαρδισμοί τρόμαζαν την ψυχή του ανθρώπου ώσπου το απόγευμα η σφοδρή επίθεση μες στις φλόγες εξύψωνε το Ύψωμα σε θρύλο.
Κι αν, εσένα σύγχρονε άνθρωπε, νέα προβλήματα και αξίες σε απορρόφησαν, κι αν ακόμη Τους έσβηνες από τη μνήμη σου οι επώνυμοι και ανώνυμοι αγωνιστές της Ελευθερίας θα κείτονται στα Άγια χώματα του Υψώματος 731 με ήσυχη τη συνείδηση του καθήκοντος…
Βιβλιογραφία
Τζουβαλά, Γ. Μ. (2007). ΥΨΩΜΑ731, ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ 1941, «Εκεί που οι Έλληνες δίδαξαν το ευ αγωνίζεσθαι». Εταιρεία Μελέτης Ελληνικής Ιστορίας. Αθήνα: ΕΠΤΑΛΟΦΟΣ.
*Φιλόλογος, κάτοχος του Μεταπτυχιακού «Εκπαιδευτική Ψυχολογία» και του Μεταπτυχιακού «Η Διδασκαλία της Ελληνικής ως Δεύτερη/Ξένη Γλώσσα».
Ακολουθήστε την Ενημέρωση Πελοποννήσου στο Facebook και στο Google News
Ειδήσεις από: Ναύπλιο – Άργος – Ερμιονίδα – Τρίπολη –Κορινθία – Αθλητικά – Άρθρα – Αποκλειστικές Έρευνες και Συνεντεύξεις.
