Από πολλούς συνανθρώπους μας έχει παρατηρηθεί μία προσήλωση στα δημογραφικά και βιολογικά χαρακτηριστικά ενός λαού ή έθνους και αυτή η προσήλωση υποτιμά τη διατύπωση, ότι τόσο η ενότητα όσο και η εθνότητα και η φυλή αποτελούν κοινωνικές κατασκευές, καθοριζόμενες πολιτισμικά. Δεν πρόκειται για σταθερές οντολογίες, σταματημένες στον χρόνο και στο χώρο, αλλά για έννοιες συνεχώς εξελισσόμενες.
Πράγματι η αρχαιογενετική και η αρχαιοπολιτική είναι όροι, που συχνά οικειοποιείται η ακροδεξιά και αυτό εγκυμονεί αρκετούς κινδύνους.
Ας ξεκαθαρίσουμε ότι με τον όρο αρχαιοπολιτική, προσωπικά τον αντιλαμβάνομαι ως μία πολιτική που εργαλειοποιεί τον λόγο περί του παρελθόντος, έτσι ώστε να μπορεί να ελέγχει τη συζήτηση για το παρόν και φυσικά για το μέλλον. Διόλου τυχαία, η αρχαιοπολιτική εμφανίστηκε στον ελλαδικό Τύπο, με την περίπτωση της Αμφίπολης. Η εμφάνιση του ίδιου τότε πρωθυπουργού ως αρχαιολόγου, που προθυμοποιήθηκε να εξηγήσει από την τηλεόραση το εύρημα και να το αξιολογήσει, κατέστησε την Αμφίπολη επιτελεστικά αρχαιοπολιτική.
Μάλιστα δεσμεύτηκε κιόλας να το ταυτοποιήσει πολιτισμικά και ιστορικά και υποσχέθηκε περισσότερα ευρήματα στο άμεσο μέλλον. Η σύνδεση, από ορισμένους, του “ένοικου” του τάφου της Αμφίπολης με τον Αλέξανδρο,η απόπειρα να χρησιμοποιηθεί το εύρημα στην πολιτική διαμάχη με την Πρώην Γιουγκοσλάβικη Δημοκρατία της Μακεδονίας, αυξάνει το ενδιαφέρον.
Λίγες μέρες αργότερα, από άμβωνος, ανώτατος ιεράρχης μιλούσε για την πνευματική αξία των οστών του αρχαίου Έλληνα, εργαλειοποιώντας τα υποτιθέμενα σκελετικά κατάλοιπα του τάφου, στην εξελισσόμενη πολιτική και ιδεολογική διαμάχη για την καύση των νεκρών. Ελπίζω να το θυμάστε!!!
Όσο και αν η ιδέα ότι το έθνος ζει για να ξεθάβει τους νεκρούς του ως επιβεβαίωση της μοναδικότητάς του, δεν είναι ιδιαίτερα πρωτότυπη στην περίπτωση της Αμφίπολης, που επιστρατεύεται για να βοηθήσει στη συγκρότηση ενός νέου εθνικού αφηγήματος. Έχουμε λοιπόν μια ξεκάθαρη προσπάθεια να επιβεβαιωθεί και για το ακροατήριο του 21ου αιώνα, πως το έθνος χαρτογραφείται μέσα από την αρχαιότητα και τα υλικά της κατάλοιπα και πως η φυλετική καθαρότητα και η θρησκευτική ομοδοξία, παραμένουν αναντίρρητα κριτήρια του “εθνικώς ανήκειν”.
Και έπειτα μπαίνει στο παιχνίδι ο όρος “αρχαιογενετική”. Πράγματι τί αίμα κυλάει στις φλέβες μας; Κέλτικο, ρωμαϊκό, αρχαιοελληνικό ή τούρκικο; Διάσημες πλέον εταιρείες δραστηριοποιούνται διεθνώς, προσφέροντας στους πελάτες τους τεστ ανίχνευσης DNA με απλά μέσα και με σκοπό την ιχνηλάτηση της φυλετικής τους καταγωγής. Η αρχαιογενετική όμως, συγκροτήθηκε ως επιστημονικό υποπεδία της αρχαιολογίας σχετικά πρόσφατα.
Αποστολή της είναι η μελέτη του “αρχαιοDNΑ”. Μας προσέφερε όντως πολλές δυνατότητες μελέτης του παρελθόντος, αλλά πολλοί μελετητές είχα επισημάνει από πολύ νωρίς τους κινδύνους, που εγκυμονεί η γενετική προσέγγιση για την αρχαιολογική σκέψη και για την κοινωνία γενικότερα. Η μελέτη του DNA του παρελθόντος προϋποθέτει μια de facto δημογραφική και βιολογικοποιημένη παραδοχή για τον ανθρώπινο πολιτισμό. Δηλαδή ότι, τα χαρακτηριστικά ενός πολιτισμού, από τον ρυθμό της αρχιτεκτονικής του ως το μέτρο των στίχων του και τη μουσική που συνοδεύει τα τραγούδια του, είναι αποτέλεσμα φυλετικής καταγωγής και λιγότερο κοινωνικών και άλλων πολιτισμικών διαδικασιών. Η προσήλωση στα δημογραφικά και βιολογικά χαρακτηριστικά ενός λαού ή και ενός έθνους, υποτιμά τη διαπίστωση ότι τόσο η ενότητα όσο και η εθνότητα δεν είναι σταθερές. Αντίθετα, αναπαριστώνται έτσι, με αυστηρά βιολογικούς όρους και η ταυτότητα (ατομική ή συλλογική)περιγράφεται πλέον, ως αποτέλεσμα ενός άτεγκτου βιολογικού ντετερμινισμού.
Σκεφτείτε λοιπόν, πόσες φορές ακροδεξιά μορφώματα έχουν καπηλευτεί μονομερώς την ιστορία ή την έχουν παραφράσει, κάνοντας λόγω για “καθαρότητα της φυλής μας”, άλλοι μάλιστα ισχυρίζονται πως έχουν στο αίμα τους το “ηχώρ”. Δεν έχουν διστάσει μάλιστα να μας πουν ότι τα ναζιστικά τους εμβλήματα είναι αρχαιοελληνικά. Η ημιμάθεια είναι χειρότερη της αμάθειας. Αυτό ας έχουμε πάντα στο μυαλό μας. Ας διαβάζουμε και ας έχουμε σκέψεις και ιδέες πιο ξεκάθαρες και πιο πολύχρωμες και πολύπλευρες…
*Φιλόλογος – ειδική εκπαιδευτικός – μουσικός.
Ακολουθήστε την Ενημέρωση Πελοποννήσου στο Facebook και στο Google News
Ειδήσεις από: Ναύπλιο – Άργος – Ερμιονίδα – Τρίπολη –Κορινθία – Αθλητικά – Άρθρα – Αποκλειστικές Έρευνες και Συνεντεύξεις.
