Του Κώστα Πρώιμου
Σε όσους ανθρώπους οι πολυδιάστατες επιπτώσεις της βαθύτατης και παρατεταμένης οικονομικό-κοινωνικής ύφεσης, τυχαίνει απλώς να περνούν «σύριζα» από το ψυχοσωματικό τους επίπεδο, θα αποτελούσε κάλλιστα σενάριο υπερρεαλισμού η περίπτωση να αντικρύσουν την μονάκριβή τους μητέρα, να αντιμετωπίζει μονάχη το αδυσώπητο «τέρας που τρέφεται από την χαμένη αξιοπρέπεια»- κάπου κάτω από… σάπια φρούτα και λαχανικά- παραπεταμένα στο δρόμο…
Να βρίσκεται αίφνης ο ίδιος ο γιος, ως φωτογράφος, στα πρόθυρα να απαθανατίσει την ηλικιωμένη μάνα που του έδωσε ζωή και ξαγρυπνούσε στο προσκεφάλι του όποτε χρειάστηκε στα χρόνια της νιότης, να σηκώνει και να ρίχνει στα «κλεφτά» στην τσάντα της, τα τρίτης διαλογής περισσεύματα, πεσμένα στους βρώμικους δρόμους, κάτω από τους πάγκους, λίγο μετά το κλείσιμο της λαϊκής αγοράς…
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή, μέχρι να βρεθούμε κι εμείς αντιμέτωποι με την ζοφερή αλήθεια, κάπου εκεί… στο «Τέλος του Δρόμου»… Γνωρίζατε πως στο Λουτράκι πριν από πέντε χρόνια δημιουργήθηκε μια μικρή Κοινότητα, σταδιακώς διευρυνόμενη και απαρτιζόμενη από ερασιτέχνες σεναριογράφους και σκηνοθέτες, που χωρίς ιδιαίτερες σπουδές και με ανιδιοτέλεια πραγματοποιούν «μικρού μήκους» θαύματα; Συμμετέχουν σε διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου και βραβεύονται από τις «παρθενικές» τους εμφανίσεις…
Για του λόγου το αληθές, συνομίλησα με την Δήμητρα Μερζάκη την ερασιτέχνη σεναριογράφο που το 2013 βραβεύτηκε για την πρώτη μικρού μήκους ταινίας της με τίτλο «Στο Τέλος του Δρόμου», κατά την εμφάνιση της στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου ΓΕΦΥΡΕΣ…
Η «Λουτρακιώτισσα» κάτοικος και λάτρης της 7ης Τέχνης μου είπε:
«Ασχολούμουν με το εμπόριο και την λιανική πώληση μπαχαρικών και βοτάνων, διατηρώντας κατάστημα στο Λουτράκι… Διέβλεπα τις αρνητικές οικονομικές εξελίξεις λόγω της κρίσης και αποφάσισα να το κλείσω…Έκτοτε, έχω ως κύρια επαγγελματική απασχόληση, την οικογενειακή μας τουριστική επιχείρηση με ενοικιαζόμενα δωμάτια…»
Ωστόσο το «υφεσιακό» έτος 2012, πραγματοποιήθηκε υπό τη αιγίδα του Δήμου Λουτρακίου-Περαχώρας- Αγίων Θεοδώρων, ένα επιδοτούμενο σεμινάριο για νέους σεναριογράφους και σκηνοθέτες, με μέντορα τον γνωστό σκηνοθέτη του Κοινωνικού Ρεαλισμού Θεόδωρο Μαραγκό…
Περνάμε όλοι σχεδόν αδιάφοροι από μπροστά του, έχοντας αποδεχτεί την νέα Τάξη πραγμάτων με κυρίαρχο συνοδό κοινωνικό στοιχείο την απόλυτη αποξένωση… Που ξέρετε… ο εικονιζόμενος «άγνωστος μεταξύ αγνώστων άστεγος», ίσως κάποτε να ήταν ιδιαιτέρως εύπορος, αφού σύμφωνα με μια παλαιότερη ιστορία (ευρέως διαδεδομένη και όχι μοναδική) στους υψηλούς «κύκλους» της Αθήνας την δεκαετία του ’70, ένας βαθύπλουτος έγινε άστεγος και περιπλανώμενος ζωγράφος, ενώ κάποτε κυκλοφορούσε με μια σπάνια «Ρόλλς-Ρόυς» και φυσικά οδηγό… |
«Δεν είχα σκοπό να ασχοληθώ με την σκηνοθεσία και το σενάριο… Η συμμετοχή στο σεμινάριο του Δήμου ήταν ελεύθερη και πήγα κυρίως από περιέργεια… Βέβαια Μια «σπίθα» πάντα την αισθανόμουν μέσα μου… Όμως το αντιμετώπιζα πολύ ρεαλιστικά, εκτιμώντας το ως κάτι μακρινό για εμένα… Να κάνω ταινίες… Όταν όμως κατά τη διάρκεια των σεμιναρίων ο Μαραγκός μου εξήγησε ότι μπορούν κάλλιστα να γίνουν ταινίες μικρού μήκους με χαμηλό κόστος, γιατί έτσι και αλλιώς Βιομηχανία Κινηματογραφική μεγάλη δεν υπάρχει στην Ελλάδα, πήρα θάρρος… Σιγά-σιγά μας ξεχώρισε και όσοι μείναμε αρχίσαμε να γράφουμε σενάρια…» μου εξιστόρησε η Δήμητρα…
Το 2013, λίγους μήνες αφότου είχαν ολοκληρωθεί τα σεμινάρια για τους νεόκοπους ερασιτέχνες καλλιτέχνες στο Λουτράκι, ήρθε από το πουθενά (τρόπον τινά) μια πρώτη ταινία με την βοήθεια του «ανατρεπτικού» Θόδωρου Μαραγκού, η οποία στο 8ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου ΓΕΦΥΡΕΣ κατέκτησε το πρώτο βραβείο του κοινού…
«Ήταν σαφέστατα Κοινωνικό το περιεχόμενο, με θέμα την κρίση… Με αναφορά σε έναν άνεργο φωτογράφο, που ήθελε να κάνει μια έκθεση στον τόπο του, αναδεικνύοντας τα προβλήματα της «βαθιάς» ύφεσης, μέσα από τον φωτογραφικό του φακό… Σοκαρίστηκε όταν κάποια στιγμή συνειδητοποίησε, πως ήταν έτοιμος να απαθανατίσει την ίδια του τη μητέρα η οποία εκείνη τη στιγμή ευρισκόμενη στην λαϊκή αγορά, σήκωνε διακριτικά τα πεσμένα ζαρζαβατικά και τα φρούτα και τα έβαζε αισθανόμενη την ντροπή στην τσάντα της..» μου αφηγήθηκε εν συντομία η εμπνεύστρια του άνωθεν σεναρίου…
-Επηρεάστηκες προσωπικά από την κρίση, σε βαθμό τέτοιο, ούτως ώστε να γράψετε σενάριο και να σκηνοθετήσετε;
«Δεν μπορώ να πω ότι σε προσωπικό επίπεδο, βίωσα τις συνέπειες της κρίσης… Ωστόσο, οι σκληρές και πρωτόγνωρες εικόνες, με συνανθρώπους μας κυρίως στην περιοχή της Αθήνας να μένουν άστεγοι, να κοιμούνται κάτω από γέφυρες και να ψάχνουν στα σκουπίδια, με ώθησαν να αποτυπώσω αυτές τις άγριες οικονομικοκοινωνικές καταστάσεις, μέσα από την Τέχνη του κινηματογράφου…»
Αυτή η επίδραση σε ψυχοσωματικό επίπεδο από την επέλαση της
κρίσης, ήταν καταλυτική για την ενασχόληση σου με την παραγωγή ταινιών;
«Ήταν η εποχή των μεγάλων διαδηλώσεων, τότε με τα πρώτα μνημόνια… Υπήρχε διάχυτη η κοινωνική αναταραχή, η οποία λειτούργησε ως εφαλτήριο δημιουργίας για εμένα προσωπικά… Δεν θέλησα να «κλειστώ» στον εαυτό μου και απλά να παρακολουθώ τις ραγδαίες εξελίξεις, αισθανόμενη ανήμπορη να αντιδράσω… Βέβαια η συγγραφή ενός σεναρίου δεν είναι κάτι απλό, ειδικά όταν είσαι τελείως άπειρος… Φανταστείτε πως το «Τέλος του Δρόμου» ήταν μια σπουδαστική ταινία… Την δημιουργήσαμε στα πρώτα μας διδακτικά βήματα και τελικά απέφερε μια διάκριση…»
-Πόσες ταινίες «μικρού μήκους» απαριθμείτε ήδη;
Έχω κάνει συνολικά δύο… Η δεύτερη που ετοίμασα θα προβληθεί στην τελετή λήξη του ερχόμενου Φεστιβάλ «Γέφυρες» και είναι διάρκειας τεσσάρων λεπτών, αν και έχει τίτλο «Ένα λεπτό ζωής»…Έχει να κάνει με τον ημερήσιο κύκλο της καθημερινότητας ενός ανθρώπου… Αποδίδονται μόνο εικόνες… Ο πρωταγωνιστής δεν διακρίνεται καθόλου σε όλο το φιλμ… Ουσιαστικά ο πρωταγωνιστής, είναι η ίδια η κάμερα που μέσα από εικόνες που η καθεμία ισοδυναμεί τουλάχιστον με χίλιες λέξεις, αποδίδει με έναν ρεαλισμό τον πολυδιάστατο αγώνα που δίνει ένας απλός άνθρωπος από το πρωί έως το βράδυ, υπό τις σημερινές αντίξοες συνθήκες…»
-Υπάρχει κάποιο βαθύτερο, ενδεχομένως φιλοσοφικό αίτιο, που σε ωθεί να δίνεις έμφαση στις εικόνες και την «κίνηση» μέσα από τις ταινίες σου;
«Η πρώτη ταινία ήταν ανθρωποκεντρική, με πρωταγωνιστές φυσικά πρόσωπα… Η δεύτερη ταινία ήταν απόρροια των συσσωρευμένων εικόνων μέσα στο μυαλό μου… Ξέρουμε πολύ καλά πως μια εικόνα, σε συνδυασμό με την κατάλληλη μουσική υπόκρουση ίσως και ένα ηχητικό, μπορεί να διεισδύσει πολύ βαθιά στον νοητικό και τον ψυχικό κόσμο των θεατών… Το «‘Ένα λεπτό Ζωής» γυρίστηκε στο Λουτράκι για ευνόητους λόγους… Εκτιμώ πως όσοι την παρακολουθήσουν θα ταυτιστούν, έστω με μια από αυτές τις εικόνες, που ωστόσο είναι βγαλμένες μέσα από την καθημερινότητά μας…»
-Είναι απλή τη σήμερον η καθημερινότητα;
«Νομίζω πως είναι από τη φύση της αντιφατική… Δηλαδή και ναι και όχι… Είναι και απλή αλλά και πολυσύνθετη… Μπορεί μόνο και μόνο μέσα από ένα απλό περίπατο, κάποιος στο Λουτράκι εν προκειμένω, να υφίσταται αλλαγές στην ψυχοσύνθεσή του από δρομάκι σε δρομάκι…»
-Προφανώς ανήκεις στους ανθρώπους που πιστοποιούν την διαφορετικότητα της κάθε στιγμής;
«Αν έχεις «καθαρή» αντίληψη, την βιώνεις ξεκάθαρα την διαφορετικότητα με το πέρασμα κάθε δευτερολέπτου… Αυτό προσπαθώ να «αποτυπώσω» και μέσα από την δεύτερη ταινία μου… Μα, μόνο έτσι μπορεί ο άνθρωπος να γίνει δημιουργικός και να μην αισθάνεται συνεχώς μια ήρεμη απόγνωση…»
-Τι εισπράττεις, μέσα από τις δημιουργίες «μικρού μήκους»; Γιατί προφανώς οικονομικά οφέλη δεν υπάρχουν…
«Την δυνατότητα να εκφράζομαι… Αυτό κυρίως…»
-Θα μπορούσες να εμπορευτείς την Τέχνη, αν αυτό σου ζητηθεί;
«Μου έχει ήδη ζητηθεί, αλλά εγώ θα ήθελα να παραμείνω εραστής της τέχνης…»