Αγαθό “σύμπασα αρετή”
Πλατωνικός διάλογος στον Λάχητα.
Η επιστήμη του αγαθού είναι η ύψιστη προϋπόθεση για την ευτυχία. Αυτή η επιστήμη αποτελεί ολόκληρη την αρετή και τοποθετείται πάνω από όλες τις επιστήμες, ακόμη και από αυτή που θα μας καθιστούσε αθάνατους. Ο σκοπός της ζωής είναι το αγαθό διότι είναι ουσία, τάξη, αρμονία, νόμος ύπαρξης και πράξης. Όλα αυτά δια στόματος του Ι. Θεοδωρακόπουλου ερμηνεύοντας τον Πλάτωνα.
Αγαθό είναι η αιτία για όλα και για την ουσία και για την αλήθεια και ξεπερνάει στην ομορφιά όλα τα άλλα. Και μία εικόνα: Ότι είναι ο ήλιος για τον αισθητό κόσμο είναι και η ιδέα του αγαθού για τον νοητό.
Επάνω σ΄ αυτήν την ιδέα γίνεται η θεμελίωση κάθε γνώσης, κάθε επιστήμης και τέχνης για την ωφελιμότητα και χρησιμότητα, με όρους ομορφιάς, μέτρου και αλήθειας. Ο Πλάτωνας τα αναφέρει όλα αυτά προκειμένου να θεμελιώσει την ιδανική πολιτεία του.
Έκτοτε οι κοινωνίες ακολούθησαν πορεία αντίθετη προς αυτήν, της ιδανικής πολιτείας, με αποτέλεσμα σήμερα η λέξη αγαθό να σημαίνει ελάχιστα από αυτά που εννοούσε ο μεγάλος φιλόσοφος, ενώ σημαίνει και πολλά άλλα που στόχο έχουν κυρίως τη χρήση και την ωφέλεια. Δηλαδή η ανάγκη, η επιθυμία, η ευχαρίστηση είναι οι έννοιες με τις οποίες ο άνθρωπος κατανοεί σήμερα την έννοια αγαθό. Αν κάτι δεν είναι ούτε αναγκαίο, ούτε επιθυμητό, ούτε ευχάριστο δεν είναι αγαθό.
Τι εννοούμε όμως με την λέξη επιθυμία; Κατάπαυση της οδύνης, μας την είπε ο Επίκουρος με την έννοια της ανησυχίας. Μιά ανησυχία εσωτερική του ανθρώπου που δεν ικανοποιείται από την παρούσα κατάσταση και ζητάει την αλλαγή της. Όσο η ανησυχία βρίσκεται στο στάδιο της επιθυμίας και όσο και μετά την ικανοποίηση της, τα μέσα προκειμένου να επιτευχθεί αυτή είναι που γεννούν την αιτία του αγαθού.
Επιθυμούμε ένα αγαθό διότι προαισθανόμαστε την ευχαρίστηση που προκύπτει από αυτό ή έχουμε κάποια ανάγκη και βρίσκουμε το αγαθό προκειμένου να την ικανοποιήσει. Σε κάποιες περιπτώσεις, υπάρχει η ανάγκη η οποία προκαλεί την δημιουργία του αγαθού για την ικανοποίησή της και σε άλλες η γνώση περί της απόλαυσης του αγαθού γεννάει την επιθυμία να το αποκτήσουμε ή να το παράξουμε. Συσχετίζουμε την έννοια του αγαθού ακόμα με κάθε κανόνα που προάγει το κοινόν συμφέρον.
Επομένως κάθε τι χρήσιμο, επιθυμητό, ευχάριστο ή ωφέλιμο, στον καθένα ή στους πολλούς το δεχόμαστε ως αγαθό.
Υπάρχει και η άποψη που στηρίζεται στο γνωμικό “ουδέν καλόν αμιγές κακού” ότι δηλαδή κάθε αγαθό για έναν άνθρωπο συνδέεται με κάτι κακό για τον ίδιο ή κάποιον άλλο, με την οποία δεν συμφωνώ και την εκλαμβάνω περισσότερο σαν ευτράπελη λαϊκή έκφραση. Άλλωστε η ανακάλυψη ενός καλλιτεχνικού μνημείου του παρελθόντος ποιο κακό συνεπάγεται;
Ας αναφέρουμε τώρα ποιά θεωρούνται ως αγαθά.
Πρώτα τα φυσικά, διότι αυτά ως επί το πλείστον επηρεάζουν τις σχέσεις των ανθρώπων και ικανοποιούν ανάγκες ή επιθυμίες των αισθήσεών μας. Η υγεία, η δύναμη, η ομορφιά είναι μερικά που έχει κάποιος μέσα του, ενώ άλλα ελεύθερα στη φύση όπως ο αέρας ,το νερό, το φως του ήλιου μπορεί να τα αποκτήσει χωρίς ιδιαίτερη φροντίδα. Σε αντίθεση, υπάρχουν τα οικονομικά αγαθά που λόγω περιορισμένης ποσότητας “έτσι το ορίζουν οι λίγοι, εξουσιάζοντες” πρέπει να καταβάλλουμε ιδιαίτερη φροντίδα προκειμένου να τα αποκτήσουμε. Όλα τα είδη διατροφής, ενδυμασίας και άλλα.
Στην συνέχεια τα διανοητικά αγαθά, αυτά που ικανοποιούν πνευματικές ανάγκες ή επιθυμίες όπως η γνώση, η μουσική, η τέχνη που μερικές φορές είναι έμφυτα σε κάποιους όπως η κλίση προς τη μουσική ή τη ζωγραφική και επίκτητα σε άλλους όπως η γνώση της γραφής ή της επιστήμης. Στο σημείο αυτό να σημειώσουμε την βλακεία ή την ηλιθιότητα εκ΄ φύσεως ως πνευματικό κακό.
Επίσης τα ηθικά αγαθά, αυτά που αναφέρονται στην βούληση του ανθρώπου. Τέτοια είναι ο έρωτας, η υπερηφάνεια για την καταγωγή, η αρετή που προκύπτει από την αίσθηση του καθήκοντος.
Τέλος να αναφέρουμε και μερικά αγαθά με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Οι πρώτες ύλες είναι αγαθά που τα έχουμε έμμεση ανάγκη. Όπως το σιτάρι, το σίδηρο και άλλα. Το έδαφος που με μια βόλτα μας είναι άμεσο αγαθό, αλλά ως χώρος παραγωγής άλλων προϊόντων έμμεσο αγαθό. Το χρήμα επίσης χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερο αγαθό με την έννοια πως διευκολύνει τις συναλλαγές μας.
Δεν νομίζεται πως τα 2.500 χρόνια πορείας αντίθετης προς το αγαθό της ιδανικής πολιτείας είναι πολλά; Ή μήπως είναι ουτοπία;
Σας χαιρετώ. Εις το επανιδείν.
Ακολουθήστε την Ενημέρωση Πελοποννήσου στο Facebook και στο Google News
Ειδήσεις από: Ναύπλιο – Άργος – Ερμιονίδα – Τρίπολη –Κορινθία – Αθλητικά – Άρθρα – Αποκλειστικές Έρευνες και Συνεντεύξεις.
