‘’Μα πώς να σπάσω τα δεσμά που νοιώθω μα δεν βλέπω;
Δέστο: Ο φόβος είναι.Αρκεί ένα βήμα στο κενό,
ένα μικρό βηματάκι πέρα από την ασφάλεια.
Και να: Έπεσε και τσακίστηκε! Εμπρός, δρόμο ,είναι η πραγματική πορεία!
ΠΑΠΑΤΣΩΡΗ ΕΛΕΝΗ.
Αιχμάλωτος κατά λέξη είναι ο συλληφθείς στο πόλεμο, για ανθρώπους και για πράγματα(λάφυρα). Όμως την έκφραση την χρησιμοποιούμε και μεταφορικά για την αφοσίωση κάποιου με την θέλησή του ή στην κατάσταση ‘’υποχείριου’’ που βρίσκεται κάποιος χωρίς την θέλησή του.
Η αιχμαλωσία κατά τον πόλεμο έχει στρατηγικό χαρακτήρα αφού λιγοστεύεις την δύναμη του αντιπάλου, όταν δε ο αριθμός των αιχμαλώτων είναι μεγάλος, τότε αυτό από μόνο του είναι στοιχείο για να λήξη ο πόλεμος. Δεν εξαιρούμε βέβαια και την πτώση του ηθικού των υπολοίπων στρατευμάτων και του λαού ακόμα της χώρας. Στο επίπεδο της τακτικής του πολέμου η αιχμαλωσία έστω και για ολίγους έχει επίσης μεγάλη σπουδαιότητα. Παρέχονται πληροφορίες για τον αντίπαλο που δεν θα μπορούσες να έχεις αλλιώς. Σήμερα που υπάρχουν διάφορα τεχνικά μέσα για αναγνώριση των θέσεων του αντιπάλου, είναι χρήσιμη η σύλληψη αιχμαλώτων; Είναι καθ’ όσον ο αιχμάλωτος θα μας δώσει λεπτομέρειες και για τον αριθμό των στρατιωτών του αντίπαλου, το είδος του οπλισμού που κατέχει, το ηθικό και την αντοχή του. Αξίζει να σημειωθεί, εξακριβωμένα, πως, οι πολυτιμότερες πληροφορίες κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο προήλθαν από αιχμαλώτους.
Και επειδή πόλεμοι υπήρχαν από της αρχής της εμφάνισης του ανθρώπου στη γη ταυτόχρονα λοιπόν εμφανίζεται και η αιχμαλωσία μαζί τους. Έτσι ο Όμηρος αναφερόμενος σε αιχμαλώτους μας περιγράφει την θανάτωσή τους, παρά την παράκλησή τους για την καταβολή γενναίων λύτρων. Κατά τους αρχαίους χρόνους αλλά και την Ελληνορωμαϊκή εποχή ο αιχμάλωτος ήταν συγχρόνως και δούλος. Μετά την νίκη οι αιχμάλωτοι συγκεντρώνονταν σε ορισμένο χώρο και γίνονταν η αποτίμησή τους (αγοραπωλησία) από εμπόρους, οι οποίοι ακολουθούσαν το στρατό. Τιμητές αιχμαλώτων τους ονόμαζαν οι Αθηναίοι, λαφυροπώλες τους έλεγαν οι Σπαρτιάτες. Λαφυροπώλη είχε και ο Αλέξανδρος κατά την εκστρατεία του, επι των βαρβάρων. Ο Αγησίλαος, ο βασιλιάς της Σπάρτης που είχε ανθρωπιστικότερα αισθήματα, έλεγε προς τους στρατιώτες του, ότι οι αιχμάλωτοι δεν ήταν εγκληματίες για τιμωρία,αλλά άνθρωποι που οφείλουμε να φυλάξουμε. Εξαγορά αιχμαλώτων γινόταν από τους πλουσιότερους αλλά και ο έρανος για να συγκεντρωθούν χρήματα για την εξαγορά τους, χρησιμοποιείτο ευρέως. Οι πολιτικοί άνδρες, οι ρήτορες προκειμένου να ενθουσιάσουν το ακροατήριο ομιλούσαν με υπερηφάνεια για τα μεγάλα ποσά που δαπανούσαν για εξαγορά αιχμαλώτων. Οι Ρωμαίοι είχαν πολύ σκληρή συμπεριφορά απέναντι τους, όπως επίσης οι ανατολικότεροι λαοί, Αιγύπτιοι, Ασσύριοι, Ισραηλίτες. Τους έκαναν βασανιστήρια ή τους καταδίκαζαν σε σκληρά καταναγκαστικά έργα. Άγριες σκηνές εξελίσοντο και επί της περιόδου της Τουρκοκρατίας από τους Τούρκους προς τους Έλληνες αιχμαλώτους με αποτέλεσμα όταν έγινε η Ελληνική Επανάσταση του 1821,στην Άλωση της Τριπολιτσάς, οι Έλληνες ανταπέδωσαν (;) την αγριότητα με παρόμοια συμπεριφορά. Ο πολιτισμός του 19 αιώνα δεν μπορούσε να ανεχθεί πλέον τις βαρβαρότητες και ανθρωπιστικότερες αντιλήψεις και πράξεις επί των αιχμαλώτων επικράτησαν. Αντιλήψεις που ισχύουν και σήμερα βασιζόμενες στο διεθνές δίκαιο του πολέμου.
Τι γίνεται όμως με τις αιχμαλωσίες χωρίς πόλεμο;
Όταν κάποιος γεννηθεί φτωχός, σε βαθμό που δεν μπορεί να βιοπορισθεί, αναζητά μια εργασία ,που του δίδεται ή ακόμα την παίρνει με την ικανότητά του. Έρχεται τότε το σύστημα (καπιταλισμός), δια του εκπροσώπου του τραπεζίτη και του παραχωρεί δάνειο, στεγαστικό, καταναλωτικό, στα όρια της δυνατότητάς του για ’’αποπληρωμή’’. Από εκείνη την στιγμή καθίσταται οικονομικά αιχμάλωτος αφού υποθήκευσε την αμοιβή από την εργασία του, για μεγάλο χρονικό διάστημα. Στενεύουν τα οικονομικά περιθώρια επιλογής ή ακόμα και εκμηδενίζονται. Δουλεύει μόνο γι’ αυτό το οποίο δεν του ανήκε και θα τελειώσει το μαρτύριό του σε 20- 30 χρόνια (πέρασε και η ζωή του). Όλα αυτά με την προϋπόθεση πως δεν θα του συμβεί κάτι άσχημο στην υγεία του. Έχασε τον πόλεμο με τον καπιταλισμό. Αιχμαλωτίστηκε. Αιτία το έλλειμμα γνώσης για το πού φτάνει το βήμα του . “Μέτρησε τον ίσκιο του το πρωί”.
Γόνος οικογένειας με παράδοση, γνωστά τα οικόσημα, έχει ξεχωριστές απολαβές στην στέγη, τροφή, παιδεία, από το σύνολο, αλλά έχει και την υποχρέωση συμμετοχής σε θρησκευτικού τύπου δεξιώσεις, κοινωνικές εκδηλώσεις που δεν του ταιριάζουν προσωπικά. Δεν μπορεί να εκφράζει πολιτική ή κοινωνική άποψη που δεν ταιριάζει στην οικογένεια, δέσμιος της οικογενειακής κατάστασης καταλήγει αιχμάλωτος αυτής. Ο Όσκαρ Ουάιλντ είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Έκανε φιλική σχέση με άτομο όχι της δικής του «σειράς» και υπέφερε τα πάνδεινα από την συμπεριφορά των γονιών του. Σχεδόν καταστράφηκε προσωπικά. Όμως έζησε το ποιητικό του έργο.
Η θρησκεία είναι θέμα γεωγραφίας έχει πει ο Ρουσσώ. Βεβαίως και είναι έτσι. Γαλουχείται κάποιος με την θρησκευτική πίστη των γονέων του, συγγενών και φίλων και μεγαλώνει μ αυτήν. Τι γίνεται όμως όταν θελήσει κάτι διαφορετικό ή ακόμα και τίποτα; Όταν τα διαβάσματά του τον οδηγήσουν σε αναθεώρηση της πίστης; Τότε αρχίζει η ανάβαση, αισθάνεται αιχμαλωσία. Εμπόδια παντού καθ’ όσον διαφοροποιείται του συνόλου, καταλήγει μίασμα, είναι “δακτυλοδειχτούμενος”. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Σπινόζα. Ο Φιλόσοφος που αρνήθηκε, δεν του ταίριαζε ,το “περιούσιο” ’του εβραϊκού λαού, έζησε στην κατάσταση να τον αρνηθούν οι γονείς του, η αδελφή του και οι φίλοι του σταμάτησαν ακόμα και να του μιλούν. Στη εργασία του έβρισκε παντού εμπόδια με αποτέλεσμα να έχει δυσκολία στο βιοπορισμό του. Συνέχισε τη ζωή του στην απομόνωση, έζησε όμως το φιλοσοφικό του έργο. Αλλά και ο χαρακτηρισθείς εκ των υστέρων μέγας δάσκαλος του γένους, Θεόφιλος Καΐρης δεν υπολείπεται των βασάνων εκ μέρους της εκκλησίας, δια την αιρετική του θρησκευτικότητα. Κληρικός με σπουδές στα Μαθηματικά και τη Φυσική, μέλος της Φιλικής εταιρίας συνδέθηκε με τον Κοραή στο Παρίσι ,επηρεάσθηκε από την φιλοσοφία της Γαλλικής επανάστασης και του Διαφωτισμού. Ίδρυσε ορφανοτροφείο στην Άνδρο για τα ορφανά των αγωνιστών και τα μάθαινε γράμματα διδάσκοντας μόνος του όλα τα μαθήματα. Πίστευε σε ένα και μοναδικό θεό και πως τα παιδιά πρέπει να μην βαφτίζονται από μικρή ηλικία, αλλά να επιλέγουν το θρήσκευμά τους. Χαρακτηρίστηκε άθεος και τον καθαίρεσαν των αξιωμάτων διότι αρνήθηκε να αναθεωρήσει τις απόψεις του. Πέθανε δέκα μέρες μετά την καταδίκη του, στην φυλακή.
Θρησκευτικού τύπου αιχμαλωσία θεωρείται και η αφοσίωση σε θρησκευτικές πεποιθήσεις(αιρέσεις) που εκφράζονται με τον μοναχισμό. Θεληματική μεν βασανιστική δε. Άραγε δεν είναι μαρτύριο το σώμα να θέλει και το πνεύμα ‘’αφοσίωσης ‘’να επιβάλλει αποχή από την ηδονή που προκύπτει από την σωματική επαφή;
Στα θέματα των διαπροσωπικών σχέσεων υπάρχει και η συναισθηματική αιχμαλωσία. Όταν κάποιος οδηγούμενος από το συναίσθημά του για τον άλλον υποφέρει με τα ‘’καμώματα’’ του, συνεχίζοντας μία σχέση προβληματική, μια σχέση βασανιστική ο δε άλλος γνωρίζοντας την αδυναμία του τον εκμεταλλεύεται κατάλληλα. Σχέση αιχμαλωσίας.
Αιχμάλωτος των παθών είναι όποιος στη ζωή του κινείται με μόνο ενδιαφέρον την ικανοποίηση αυτών. Αυτό κι αν είναι αιχμαλωσία! ‘’Κυριεύει’’ τη σκέψη, ακολουθεί το σώμα και ο άνθρωπος πλέον ζει γι’ αυτό.
Αιχμάλωτος όμως είναι και όποιος για τον οποιονδήποτε λόγο δεν εκφράζεται όπως το επιθυμεί, με λόγια και έργα. Κάποια αλυσίδα τον κρατάει. (Σκάψε βαθιά μέσα σου το μυστικό μου, Τόπα .Μπορείς να τα καταφέρεις, να το νικήσεις μόνο αν το γνωρίσεις και δεν επιτρέψεις σε καμία αποτυχημένη προσπάθεια να σε πτοήσει. Πάλεψε όση δύναμη κι αν σπαταλήσεις, όσο φως ματιών κι αν κάψεις, όσο και αν αιμορραγήσεις, το πραγματικό το δρόμο αναζητάς να συναντήσεις. Το μπορείς!) Ενδιαφέρουσες απαντήσεις επί του θέματος δίνει το παραμύθι ‘’ο αλυσοδεμένος ελέφαντας’ ’του Χόρχε Μπουκάι.
Σας χαιρετώ. Εις το επανιδείν.
Ακολουθήστε την Ενημέρωση Πελοποννήσου στη σελίδα μας στο Facebook
Στην ομάδα και στις ειδήσεις της Google News