Γενικά το άγχος είναι ένας διάχυτος φόβος, μια εσωτερική ένταση μπροστά σε μια δυσκολία. Το άτομο νιώθει ανίκανο να αντιμετωπίσει το έργο του με αποτέλεσμα οι πνευματικές του ικανότητες να δυσλειτουργούν. Φοβάται όχι μόνο την αποτυχία αλλά και ότι για αυτό το λόγο θα χάσει την εκτίμηση των άλλων (Sarason, 1980).
Ειδικότερα, το άγχος των εξετάσεων είναι το αίσθημα ανησυχίας κατά τη διαδικασία μιας αξιολόγησης. Ο Spielberger (1966) διαχωρίζει αυτό το άγχος σε δυο μορφές. Μια είναι το άγχος ως μέρος της προσωπικότητας του ατόμου που συμμετέχει σε αξιολόγηση. Και η άλλη το άγχος μπροστά σε ένα πραγματικό ή φανταστικό ερέθισμα που μοιάζει απειλητικό όπως η φράση «Παιδιά, θα γράψουμε τεστάκι,» ή η σκέψη των πανελληνίων εξετάσεων.
Οι μαθητές δίνουν διαφορετική σημασία στις εξετάσεις ανάλογα με προηγούμενες εμπειρίες. Έτσι, οι εξετάσεις μπορεί να αποτελούν πρόκληση ή μια ακόμη κατάκτηση ή, αντίθετα, μια αποτυχία που πρέπει να αποφευχθεί για πολλοστή φορά.
Άλλος μαθητής νιώθει ανησυχία, χαμηλή αυτοεκτίμηση ή θυμό. Δείγματα παθολογικού άγχους με αρνητικές επιπτώσεις είναι οι πονοκέφαλοι, οι πόνοι στην πλάτη, το αίσθημα εξάντλησης. Όμως, όταν ο μαθητής νιώθει ενθουσιασμό, είναι βέβαιο ότι το άγχος του εκδηλώνεται ως μια ωφέλιμη υπερδιέργεση η οποία οδηγεί σε περισσότερη προσοχή και αυτοσυγκέντρωση στις εξετάσεις, με θετικά αποτελέσματα!
Από επιστημονική σκοπιά το άγχος των εξετάσεων ως μαθημένη συμπεριφορά έχει τις ρίζες του στις αντιδράσεις των «σημαντικών άλλων» κατά την προσχολική ηλικία. Η αρνητική κριτική και αξιολόγηση, οι ελάχιστες θετικές σχολικές εμπειρίες, οι μη – ρεαλιστικές προσδοκίες των γονιών κάνουν το παιδί να αποφεύγει την κριτική, να έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και υψηλό βαθμό άγχους.
Η έντονη συναισθηματική φόρτιση όταν προσπαθεί μειώνει ακόμη και την κατανόηση απλών εννοιών! Δυστυχώς το παιδί αποδίδει την αποτυχία στον εαυτό του…
Συμβουλές: Σωστό διάβασμα, εξάσκηση από πριν. Σωστή διαχείριση του χρόνου, αποφυγή πολύωρων επαναλήψεων αργά το βράδυ. Ο επαρκής και ποιοτικός ύπνος ευνοεί τη μετάβαση των πληροφοριών – γνώσεων από τη βραχυπρόθεσμη στη μακροπρόθεσμη μνήμη. Η μέτρια σωματική άσκηση μειώνει το άγχος. Περπατήστε στη φύση! Διοχετεύστε το άγχος με επικέντρωση στο στόχο σας! Πείτε «θα τα καταφέρω, θα δώσω το καλύτερο που μπορώ»! Μιλήστε με τους δικούς σας, με φίλους, δείτε χιουμοριστικά βιντεάκια, θα σας ξεκουράσει! Τρώτε υγιεινές τροφές πλούσιες σε βιταμίνες! Λίγα κομματάκια σοκολάτας βοηθούν…
Αν τη στιγμή των εξετάσεων νιώσετε άγχος, πάρτε βαθιές αναπνοές, κλείστε τα μάτια, ξεκουραστείτε για λίγο πριν την επόμενη ερώτηση! Πείτε «είμαι ικανός να λύσω αυτή την άσκηση»! Αρχίστε από τις εύκολες ερωτήσεις για να διατηρήσετε την πνευματική σας διαύγεια! Πιστέψτε στις γνώσεις και στις ικανότητες σας! Ενημερώστε τους επιτηρητές για το άγχος σας, θα σας βοηθήσουν! Μην φοβάστε την αποτυχία! Λέτε η ζωή να σταματήσει με μια αποτυχία; Άπειρες ευκαιρίες περιμένουν να σας ανταμείψουν! Οι μικρές πεταλουδίτσες που φτερουγίζουν στο στομάχι θα σας βοηθήσουν να τα καταφέρετε! Σκεφθείτε μόνο θετικά! Καλή επιτυχία!
Σταυρούλα K. Γιαννουλοπούλου – Φιλόλογος,
Μεταπτυχιακό «Εκπαιδευτική Ψυχολογία»
και Μεταπτυχιακό «Διδασκαλία της Ελληνικής ως Δεύτερης / Ξένης Γλώσσας»
