Οι γειτονιές του Ξινόμαυρου (μέρος 4ο)

Του Γιώργου Νικολακόπουλου*

Η βόλτα μας στις γειτονιές του Ξινόμαυρου αποδείχθηκε αρκετά μεγάλη γιατί αφού «αλωνίσαμε» όλη σχεδόν την Δυτική Μακεδονία για να φτάσουμε στην τελευταία γειτονιά, πρέπει να κατηφορίσουμε νότια και να αλλάξουμε Γεωγραφικό Διαμέρισμα περνώντας στη Θεσσαλία.

- Advertisement -

Ακολουθώντας την Εθνική Οδό όταν σταματήσει να κινείται παράλληλα με την ακτογραμμή και στρίψει στην κοιλάδα των Τεμπών, πριν φτάσουμε στην Λάρισα θα την εγκαταλείψουμε για να κατευθυνθούμε δεξιά προς την κωμόπολη Ραψάνη. Ο μύθος λέει ότι ο Ποσειδώνας δημιούργησε με την Τρίαινα του την κοιλάδα, χωρίζοντας τον Όλυμπο με τον Κίσσαβο για να φτάσει ο ποταμός Πηνειός στη θάλασσα. Είμαστε λοιπόν, στους πρόποδες του Ολύμπου και στην οινοπαραγωγική ζώνη ΠΟΠ Ραψάνη.

Η παραγωγή κρασιού στηρίζει την οικονομία της περιοχής από την εποχή απελευθέρωσης από τους Τούρκους μέχρι και σήμερα. Οι αμπελώνες βρίσκονται στις νοτιοανατολικές πλαγιές του Ολύμπου και ξεκινούν από τα 100 μέτρα υψόμετρο φτάνοντας τα 800. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την αμπελοκαλλιέργεια στην Ραψάνη είναι το είδος των εδαφών της περιοχής που θεωρούνται ιδανικά για παραγωγή σταφυλιών υψηλής ποιότητας, ο ποταμός Πηνειός, η θάλασσα στα ανατολικά και τα ψυχρά ρεύματα που κατεβαίνουν από τον Όλυμπο.

Όλα αυτά δημιουργούν ένα μοναδικό Terroir και ένα μικροκλίμα με μεγάλη διακύμανση των θερμοκρασιών ανάμεσα στη μέρα και την νύχτα (ημερήσια ηπειρωτικότητα) που συμβάλλει στην καλή, αργή και ομοιογενή ωρίμανση των σταφυλιών. Εδώ το Ξινόμαυρο έχει συμπρωταγωνιστές, καθώς συμμετέχει ισότιμα στο χαρμάνι με άλλες δύο ποικιλίες, το Κρασάτο και το Σταυρωτό. Βέβαια, παρά την ισόποση συμμετοχή του ο έντονος χαρακτήρας του Ξινόμαυρου το καθιστά πάλι κύριο πρωταγωνιστή βοηθούμενο περισσότερο ίσως από το Κρασάτο και λιγότερο από το Σταυρωτό. Το Κρασάτο προσδίδει στο χαρμάνι τον φρουτώδη χαρακτήρα, το χρώμα και τον όγκο ενώ το Σταυρωτό μαλακώνει το αποτέλεσμα με την χαμηλή του οξύτητα και προσδίδει τανίνες που ευτυχώς μαλακώνουν γρήγορα γιατί είναι ένα χαρακτηριστικό που δεν λείπει από το Ξινόμαυρο. Γενικά, ένα κρασί που αναγράφει ΠΟΠ Ραψάνη στην ετικέτα του χαρακτηρίζεται από υψηλό εκχύλισμα, αρκετά πυκνό φρουτώδη χαρακτήρα με ώριμα μαύρα αλλά και κόκκινα φρούτα, ισορροπημένη οξύτητα, μαλακές σχετικά τανίνες (ειδικά συγκρινόμενο με τα άλλα ΠΟΠ του Ξινόμαυρου) και δυνατότητα μακράς παλαίωσης.
Η αμπελουργική αυτή ζώνη οριοθετείται από τα όρια των κοινοτήτων Ραψάνη, Αμπελάκια και Πυργετός και είναι η μικρότερη σε έκταση από τις τέσσερις γειτονιές του Ξινόμαυρου με περίπου 900 στρέμματα. Μεγάλο κομμάτι του αμπελώνα «σκαρφαλώνει» προς τις πλαγιές του Ολύμπου. Κοιτάζοντας κανείς από μακριά το επιβλητικό βουνό, ανεβαίνοντας τις πλαγιές του και βλέποντας τα αμπέλια να διακόπτονται από δάσος σίγουρα θα σκεφτεί ότι το κρασί που παράγεται εδώ είναι το κρασί των 12 Θεών.

Όταν επισκεφτείτε την οινοπαραγωγική αυτή ζώνη, αξίζει να ξεκινήσετε από την γραφική κωμόπολη της Ραψάνης, να περπατήσετε στα πλακόστρωτα σοκάκια, να φτάσετε στην πλατεία με τα πλατάνια και το κτίριο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης και να καταλήξετε στο Μουσείο Οίνου και Αμπέλου που προδίδει την στενή σχέση της περιοχής με το κρασί. Το μουσείο τιμά τους αμπελουργούς της περιοχής εκθέτοντας εργαλεία καλλιέργειας και αποθήκευσης του κρασιού αλλά και φωτογραφικό υλικό από την ζωή στην ύπαιθρο και την διαδικασία οινοποίησης, που από εκείνα τα χρόνια ήταν γιορτή, χαρά και απόλαυση για τους ίδιους και για όλους τους κατοίκους.

Μια μοναδική οινική εμπειρία έχει δημιουργήσει στην περιοχή η Οινοποιεία Τσάνταλης, το RAPSANI WINE ADVENTURE, ένα οινικό σαφάρι. Πριν σας εξηγήσω για αυτό, οφείλω να πω ότι η εταιρία Τσάνταλης είναι υπεύθυνη για την διάσωση του αμπελώνα της περιοχής και την υπαγωγή της στους ΠΟΠ οίνους.
Ο Ευάγγελος Τσάνταλης ανέλαβε προσωπικά την διάσωση και την αναβίωση του αμπελώνα δεκαετίες πριν. Σήμερα παράγει εξαιρετικά κρασιά με την ένδειξη ΠΟΠ Ραψάνη που εξάγονται σε 70 χώρες παρακαλώ. Για να ζήσετε την εμπειρία του οινικού σαφάρι πρέπει να κλείσετε θέση εκ των προτέρων και να οριστεί ραντεβού συγκεκριμένη ημερομηνία.
Αφού συναντηθείτε με τους υπεύθυνους θα επιβιβαστείτε στα τζιπ και η περιπέτεια θα ξεκινήσει οδηγώντας από τα 200 μέτρα υψόμετρο μέχρι τα 800. Ενδιάμεσα θα περάσετε από πανέμορφες τοποθεσίες με συνεχείς εναλλαγές, ενώ διάσπαρτα ξεπροβάλλουν μικρά αμπελοτόπια πολλές φορές εξαιρετικά δύσβατα. Θα γίνουν τρείς στάσεις στα 250 τα 500 και τα 750 μέτρα, ώστε να δοκιμάσετε το κρασί που παράγετε σε κάθε υποζώνη, δηλαδή το Ραψάνη Τσάνταλη της τρέχουσας χρονιάς, το Ραψάνη Reserve και το Ραψάνη Grand Reserve θαυμάζοντας κάθε φορά τα αμπέλια που παράγουν το κρασί που δοκιμάζετε. Η ανάβαση τελειώνει στο προαύλιο της Μονής Αγίων Θεοδώρων που είναι αφιερωμένη στους αμπελουργούς με γευσιγνωσία κρασιών που συνοδεύεται όμως από τοπικά τυριά και αλλαντικά. Μία ξεχωριστή οινική εμπειρία που δεν πρέπει να χάσετε.

Σίγουρα πρέπει να επισκεφτείτε αφού είστε στη Ραψάνη το “Κτήμα Ντούγκος” με ένα πολύ ωραίο οινοποιείο που παράγει εξαιρετικά κρασιά από ελληνικές και διεθνείς ποικιλίες. Αξίζει να αναφέρουμε τις δύο Ραψάνες και ειδικά αυτή με την επισήμανση «παλαιά κλήματα» αλλά και το πολύ καλό “Μαυροτράγανο” του Κτήματος, χωρίς να θέλουμε να αδικήσουμε τα υπόλοιπα κρασιά του. Άλλα αξιόλογα οινοποιεία της περιοχής είναι το Οινοποιείο των Αφών Χρυσοχόου και το Κτήμα Λιάπη. Θα αναφέρω επίσης ότι ένα εξαιρετικό κρασί ΠΟΠ (το Ραψάνη Terra Petra) παράγεται από τους Αμπελώνες Θυμιόπουλου παρόλο που δεν έχουν δικό τους οινοποιείο στη περιοχή. Αφού όμως θα βρεθείτε εκεί αξίζει να επισκεφτείτε και το οινοποιείο Κατσαρού που παρότι δεν ασχολείται με το Ξινόμαυρο αλλά μόνο με διεθνείς ποικιλίες παράγει εξαιρετικά κρασιά που πρέπει να δοκιμάσετε.

Εδώ λοιπόν στους πρόποδες του Ολύμπου και υπό το βλέμμα των 12 Θεών τελειώνει το καταπληκτικό ταξίδι μας στις Γειτονιές του Ξινόμαυρου. Ελπίζω να σας άρεσε όσο και εμένα και σας εύχομαι να το απολαύσετε ακόμη περισσότερο στην πραγματικότητα και όχι μόνο από τις γραμμές των άρθρων μου. Εύχομαι να διαπιστώσετε ότι το κρασί εκτός από γεύση, παρέα, χαρά και γλέντι είναι και ένα καταπληκτικό ταξίδι που συνήθως σου μένει αξέχαστο.

Σας ευχαριστώ

*WSET LΕVΕL3